چکیده:
حسام الخطیب ، منتقد و مترجم فلسطینی تبار از پژوهشگران برجستة ادبیات تطبیقی در جهان عرب به شمار می آید. آثار وی در این حوزه در شکل گیری تحولات ادبیات تطبیقی در جهان عرب نقش اساسی داشته است . مشخصة بارز اندیشه های تطبیقی وی ، تاثیرپذیری از مکتب امریکایی ادبیات تطبیقی به ویژه نظریات هنری رماک و رنه ولک است . وی ضمن نقد نگاه سنتی برخی تطبیقگران عرب که بیشتر بر مدار جریان اثبات گرایی تاثیر و تاثر تاریخی مکتب فرانسوی می چرخیده است بر این باور است که نظریات مکتب فرانسه سبب انحصار و محدودیت پژوهش های تطبیقی جهان عرب شده و حال آنکه مکتب امریکایی به ویژه نحله های جدید پژوهشی این نظریه (ادبیات تطبیقی با دانش ها و هنرها) می تواند سبب تکثرگرایی و حضور فراگیر و پویاتر ادب عربی در صحنة ادبیات تطبیقی شود. نقد فرهنگی و سیاسی اروپامحوری ادبیات تطبیقی از دیگر تاکیدهای وی در حوزة ادبیات تطبیقی است . این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی بر آن است ضمن معرفی حسام الخطیب ، به تحلیل دیدگاه های وی در باب ادبیات تطبیقی عربی بپردازد.
خلاصه ماشینی:
"٨. ٣ ادبیات تطبیقی و مطالعات میان رشته ای از دیدگاه حسام الخطیب پیشتر ذکر شد که مکتب امریکایی حیطة ارتباطات و تأثیرات ادبی را به عنوان یکی از زمینه های عمدة پژوهشی در ادبیات تطبیقی می پذیرد منتها از منظری فراخ تر، بدین سان که بر یافتن مدرک تاریخی و شواهد اثبات گرایانه اصرار نمی ورزد و می پذیرد که برخی شباهت ها بین آثار ادبی ناشی از روح مشترک همة انسان هاست و بیشتر بر آن است که ادبیات را پدیده ای جهانی و در ارتباط با سایر شاخه های دانش بشری و هنرهای زیبا معرفی کند.
وی معتقد است که برخی پژوهشگران عرب با نگاهی تعصب آمیز در ورطة پژوهش های تطبیقی گام نهاده اند و نسبت به اصل مکتب فرانسوی مبنی بر روابط تأثیر و تأثر به شدت واکنش نشان داده و دائما به مسئلة تأثیرات حمله می کنند و حتی به مکتب امریکایی با همة انعطاف پذیری اش چندان توجهی نکرده اند: «اگر بخواهیم به جایگاه کشورهای عربی در این حوزة پژوهشی و همچنین دغدغه ای که تطبیقگران عرب زبان را مشغول کرده اشاره ای کنیم ، باید گفت پیچیدگی تأثیرات خارجی که در شکل گیری ادبیات مدرن عرب نقش داشته اند پژوهشگران و مؤرخان ادبی را بر آن داشته است که بنا به ضرورت ، دربارة موضوعات پرتب وتابی همچون واکاوی تأثیرات ، مطالعة راه های پذیرش ، بررسی ترجمه های ادبی و مسئلة فرهنگ پذیری و مهم تر از همه ، چالش میان میراث ادبیات عرب و ادبیات وارداتی در فرهنگ مدرن عرب بحث کنند؛ چالشی که اغلب از آن به عنوان تضاد بین اصالت و مدرنیته یاد می شود..."