چکیده:
همواره این پرسش از منظر فقهی مطرح است که آیا تغییرجنسیت جایز است یا خیر؟ مسیحیت و مذهب غیرشیعی دین اسلام، عقیده بر حرمت آن دارند. مهمترین و اصلی ترین دلیل خود را نیز اصل « عنوان داشته اند. ایشان معتقدند که تغییرجنسیت، تغییر در » تغییردرما خلق الله « حرمت و کاری شیطانی است؛ بنابراین حرام و غیرمجاز است. در مقابل، مذهب تشیع دین اسلام » خلقت عقیده بر جواز و عدم حرمت تغییرجنسیت دارد. از جمله ادله ای که برای اثبات جواز آن برشمرده اند: اصل اباحه، اصل جواز، قاعده فقهی اضطرار و قاعده ی نفی عسروحرج می باشند. کسی که تغییرجنسیت می دهد؛ شناسنامه اش نیز می بایست متناسب با جنسیت جدید اصلاح گردد. آثار اجتماعی تغییرجنسیت نیز حائز اهمیت است. در ایران اگر رئیس جمهور تغییرجنسیت بدهد و زن شود، بلافاصله سمت و صلاحیت وی ساقط می شود. زیرا براساس اصل 991 قانون اساسی: " رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی، مدیر و مدبر تعیین گردد "همچنین است در مورد قضاوت به معنای "حکمت بذالک" امامت جماعت و ... که ویژه ی مردان می باشند و زنان نمی توانند بدانهادست یابند. تغییرجنسیت، عقد نکاح را منحل )منفسخ( می کند. زیرا باعث ادامه ی زوجیت بین دو همجنس می گردد. به طور کلی می توان گفت که تغییرجنسیت تاثیری در مهریه ندارد زیرا به مجرد وقوع عقد نکاح، زن مالک مهر می گردد. عدّه و احکام دیگر مانند حیض و نفاس از احکام ویژه ی زنان می باشند می باشند؛ بنابراین، تغییرجنسیت باعث سقوط عدّه می گردد. همچنین » زن « و دائر مدار وجود
تغییرجنسیت باعث سقوط نفقه ی زن در عقددائم می باشد. در عقد متعه نیز اگر نفقه شرط شده
باشد نیز تغییرجنسیت باعث سقوط آن می گردد. تغییرجنسیت، هیچ تاثیری بروجوب پرداخت نفقه ی فرزندان ندارد. تغییرجنسیت پدر، سالب حق ولایت و سرپرستی ایشان بر اطفال نیست؛
همچنین تغییرجنسیت مادر نیز موجدحق ولایت و سرپرستی بر اطفال نمی باشد. تغییرجنسیت همچنین از بین برنده ی نسبت ها و عناوین خانوادگی نیست؛ بلکه عنوان نسبت را عوض می کند و حکم محرّمیت بامحارم نیز همچنان باقی است. درخصوص سهم الارث فرد تغییرجنسیت داده از والدین خویش، ملاک، جنسیت فعلی اوست. از لحاظ زمانی، وضعیت وارث حین فوت مورّث، ملاک عمل خواهد بود. تغییرجنسیت والدین، هیچ تاثیری در میزان سهم الارث ایشان از فرزندشان ندارد. تغییرجنسیت هیچ تاثیری درمسئولیت های مدنی فرد ندارد. اما در برخی از مسئولیت های کیفری موثر است. تغییرجنسیت، رافع مسئولیت کیفری نیست؛ اما برای اعمال مجازات، جنسیت فعلی (زمان مجازات) در نظر گرفته می شود. شرط معافیت پدر از قصاص نفس به علت قتل فرزند نیز شامل پدرتغییرجنسیت داده نیز می گردد. در پرداخت تفاضل دیه ی مرد و زن نیز جنسیت مجرم در زمان اعمال مجازات در نظر گرفته می شود. درخصوص اعمال مجازات مرتد نیز تفسیر مضیق و به نفع متهم، ملاک عمل خواهد بود. برای مطالبه دیه، جنسیت خواهان(مجنی علیه) در زمان مطالبه ی دیه ملاک است. در تشخیص عاقله نیز جنسیت جدید فرد ملاک عمل است.
خلاصه ماشینی:
"جامعه با این فرد، چگونه برخوردی دارد؟ تغییرجنسیت ، چه آثار و تبعات حقوقی برای چنین فردی به دنبال دارد؟اگر فرد، متأهل باشد، ازدواج و عقدنکاح وی چه فرجامی خواهد داشت ؟ اگر زوجه تغییرجنسیت بدهد آیا می تواند مهریه اش را از زوج مطالبه کند؟ تأثیر مواقعه و نزدیکی زوجین بر میزان تعلق مهریه چگونه است ؟ اگر زوجه تغییرجنسیت بدهد و مرد شود، همچنان نفقه وی بر عهده ی زوج است ؟ زوج اگر تغییرجنسیت بدهد و زن شود، پرداخت نفقه ی زوجه اش به چه سرنوشتی دچار میگردد ؟ اگر پدری تغییر جنسیت داد و زن شد، تکلیف پرداخت نفقه ی فرزندانش چگونه خواهد بود؟ اگر زوجه تغییرجنسیت بدهد و مرد شود آیا همچنان باید عده نگه دارد؟ پدری که تغییرجنسیت بدهد آیا همچنان ولی و سرپرست صغار خود میباشد یا ولایت وی سلب می گردد؟ آیا با تغییرجنسیت ، عنوان خانوادگی فرد مانند:پدر بودن ، مادر بودن ، برادر و خواهر بودن و.
پرسش دیگری که در این مبحث جا دارد مطرح شود اینکه : اگر میتی وارثی از طبقه ی اول نداشته باشد و یکی از افراد طبقه دوم مانند: پدربزرگ و مادربزرگ یا برادر و خواهر داشته باشد و ایشان به جنس مخالف تغییرجنسیت دهد، تکلیف میزان ارث وی چیست ؟ همانطوریکه در پیش گفته شد، ملاک میزان سهم الارث افراد، وضعیت فعلی آنان است و همچنین در بحث «تبدیل عناوین خانوادگی» نیز اشاره شد، هر فردی که تغییرجنسیت دهد، قرینه ی خود در همان طبقه تبدیل میگردد؛ بنابراین ، برادر اگر تغییرجنسیت دهد، سهم الارث خواهری می برد و برعکس ."