سنجش دعوی«امتناع تاسیس اندیشه سیاسی بر مبنای اندیشه عرفانی» مقاله

پژوهشنامه علوم سیاسی تابستان 1395 - شماره 43 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم/ISC (‎30 صفحه - از 205 تا 234 )

کلیدواژه ها: اندیشه سیاسی عرفان فردیت فتوت صحبت

چکیده:

فهم سرشت«عرفان»به عنوان بخش مهمی از میراث فکری ایران و ارزیابی رابطه آن با«اندیشه سیاسی» و تبیین و توضیح قابلیت آن در تاسیس اندیشه سیاسی هنجاری، هدف اصلی این مقاله است. برخلاف رویکردهایی که عرفان را دربردارندة ناسازه هایی دانسته اند که مانع سازگاری آن با اندیشه سیاسی شده است، در این مقاله با بهره گیری از روش تفسیری و ارزیابی برخی از مهم ترین متون عرفانی، نشان داده ایم که نسب تهایی چون دنیاگریزی، فردگرایی، باطنی گری، نخبه گرایی و عقل ستیزی که با استناد به برخی گزاره های موجود در میراث تفکر عرفانی از سوی مدعیان ناسازگاری عرفان و سیاست، برای اثبات ناسازگاری اندیشه سیاسی با تفکر عرفانی ارائه شده است، درواقع به شکلی گزینش گرانه به کار گرفته شده اند و برای اثبات این ادعا کافی نیستند؛ در مقابل، دلالت ها و نشانه هایی مانند مصاحبت، مدارا، فتوت ، و... در سنت عرفانی وجود دارد که گواه سازگاری بین عرفان و اندیشه مدنی و سیاسی است و یا دس تکم، رویکرد«امتناع»را با چالش جدی روبه رو می کنند.

خلاصه ماشینی:

"افزونبر این ، باید گفت ، اگر «فردگرایی بر این اساس اسـتوار توانـد شد که بپذیریم زندگی «من » و یک یک ما یکتاست ، ارج و تأثیر بیبدیل دارد و مانند هیچ کس دیگر نیست » (میلانی، ١٣٨١: ٦١)، آنگاه شواهدی مهـم در سـنت عرفـانی به ویژه مکتب عرفان عاشقانه درباره انسان و من انسانی وجود دارد که بـر کرامـت و بیهمتایی فرد انسانی تأکید دارد: «این نکته را که تفاوت جانب وجودی انسان با دیگر پدیده های هستی در ایـن است که ماهیت او متأخر بر وجود اوست ، یعنـی همـۀ کائنـات، مسـخر یـک نـوع «بودن» هستند، درصـورتی کـه انسـان بـه طـور اسـتثنائی ، چنـین نیسـت ، در عرفـان اسلامیـایرانی در توصیف انسان گفتـه شـده اسـت : «لاجـرم هریـک را از اصـناف مکونات و از افراد موجودات، قبله ای است مقید و توجهی است مخصوص و مقامی است معلوم ، اما انسان چون ظهور صـورت او موقـوف اسـت بـه توجـه کلـی حـق به سوی او در حالت ایجادش ، پس به صورتی از صور مخصـوص نبـود و متقیـد بـه مقامی نباشد که حصر کند او را چنان که ملائکه را حصر کرد و اشارت تنزیل بـر آن وارد شد که «و ما منا الا و له مقام معلوم » (شفیعی کدکنی، ١٣٨١: ١٩٤). تفکر غیرمدنی عرفان؟ یکی از مهم ترین استدلال هـایی کـه در رد و نفـی امکـان تأسـیس اندیشـه سیاسـی براساس تفکر عرفانی مطرح شده اسـت ، ایـن اسـت کـه عرفـان ، دارای رویکـردی فردگرایانه و به عبارت دقیق تر، انسان گرایانه ، به معنای انسـان منهـای تعلقـات مـدنی است ؛ به این معنا که ، در زبان عارفان هرجـا بحثـی از فضـیلت هـای اخلاقـی شـده است ، مقصود، فضیلت های انسانی بوده است و نه فضـیلت مـدنی."

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود