چکیده:
یکی از علوم مطرح در زمینه علوم انسانی، علم سیاست یا علوم سیاسی است که ارتباط آن با دین در میان مسلمانان و غیرمسلمانان مورد اختلاف و معرکه آراء بوده و هست. مقاله حاضر با روش توصیفی، پس از واژه شناسی، به تبیین دیدگاه آیت الله مصباح در زمینه رابطه دین و سیاست پرداخته است. استخراج و تبیین مبانی نظری بحث ـ از جمله چیستی و قلمرو دین ـ بیان ضرورت وجود قانون و حکومت، بررسی رابطه اسلام و حکومت در دو حوزه قانون گذاری و اجرای قانون، و ارزیابی ادله قائلان به لزوم جدایی دین از سیاست، مهم ترین مسائل ارائه شده در این مقاله است. بر اساس دیدگاه آیت الله مصباح، با استناد به ادله عقلی و نقلی می توان به این نتیجه دست یافت که سیاست جزئی از دین و لازمه لاینفک آن است. به اعتقاد ایشان، کسی که با منابع غنی اسلام سروکار داشته باشد و آنها را بدون غرض ورزی و با روحیه حقیقت طلبانه مطالعه کند این رابطه را به روشنی درک خواهد کرد.
خلاصه ماشینی:
استخراج و تبیین مبانی نظری بحث ـ از جمله چیستی و قلمرو دین ـ بیان ضرورت وجود قانون و حکومت، بررسی رابطه اسلام و حکومت در دو حوزه قانون گذاری و اجرای قانون، و ارزیابی ادله قائلان به لزوم جدایی دین از سیاست، مهم ترین مسائل ارائه شده در این مقاله است.
البته توجه به این نکته لازم است که اگر کسی بخواهد دیدگاه اسلام را درباره چیزی ـ مانند قلمرو دین ـ بداند، باید از اسلامی سخن بگوید که معصومان علیهم السلام تبیین کرده اند نه اسلامی که برخی مستشرقان و مخالفان دین از آن دم می زنند و از روی سیاست بیمار خود آن را ترویج می کنند (مصباح، 1386الف، ج 1، ص 42).
آیت الله مصباح برای تبیین دیدگاه خویش در زمینه مورد بحث، از مقدماتی چند استفاده می کند: ضرورت وجود قانون و حکومت وجود قانون ازسوی منبعی معتبر، در هر جامعه ای امری پذیرفته شده و ضرورتی عقلی است؛ زیرا یا افراد باید به صورت کلی آزاد باشند و هر کار دلشان خواست انجام دهند که در این صورت، هیچ گاه جامعه ای شکل نمی گیرد و مستلزم هرج و مرج و تباه شدن ارزش های انسانی است، و یا اینکه باید آزادی های خود را به وسیله اموری [قوانینی] محدود کنند که تکلیف افراد را مشخص می کند و راه حل هایی برای اختلاف میان آنها نشان می دهد تا همه بتوانند از امتیازهای زندگی جمعی بهره مند شوند و عدالت میان همه برقرار شود (مصباح، 1377ب، ص 158؛ همو، 1388ب، ص 77و78؛ همو، 1380، ص 103؛ همو، 1388الف، ص 55؛ همو، 1390الف، ص 26ـ29).