چکیده:
نیاز انسان به حفظ سلامتی و درمان بیماری‌های از دیرباز یکی از مسائل مهم برای بشر به شمار می‌رفته است. در این میان دانشمندان هر سرزمینی در تلاش بوده‌اند که در حد امکان این نیازها را پاسخ گویند و به رفع آلام بشری کمک نمایند که این تکاپوها در میان متون فارسی زبان هم در طول تاریخ قابل توجه است؛ یکی از این متون ارزشمند در زمینه دانش طب با تاکید بر عضو چشم به همت محمد یمانی جرجانی معروف به زرین‌دست به تحریر درآمده است که شاید بتوان آن را در نوع خود اثری ممتاز دانست. در این تحقیق که شیوه آن کتابخانه‌ای و به صورت توصیفی ـ تحلیلی با تاکید بر محتوای این کتاب و شناسایی منابع و مآخذ آن انجام پذیرفته، نگارنده سعی داشته سرچشمه‌ها و پیشینه علمی این نگاشته را شناسایی و در حد امکان توضیح دهد و از این طریق در این بخش نقش این متن را در گزارش محتوایی آثار و دستاوردهای مرتبط با موضوع خود را روشن‌تر سازد. این بررسی نشان می‌دهد که این دانشمند در پدیدآوردن اثرش از بیش از منبع و ماخذ شفاهی و کتبی، شنیداری و دیداری، تجربی و نظری بهره برده است و نوع این منابع و مآخذ و چگونگی بهره‌گیری محمد جرجانی از آن‌ها و باب‌بندی و چینش مطالب در این کتاب، امتیازات ویژه‌ای را برای کتاب نورالعیون در زبان فارسی به ارمغان آورده است.
خلاصه ماشینی:
"در این میان دانشمندان هر سرزمینی در تلاش بوده اند که در حد امکان این نیازها را پاسخ گویند و به رفع آلام بشری کمک نمایند که این تکاپوها در میان متون فارسی زبان هم در طول تاریخ قابل توجه است ؛ یکی از این متون ارزشمند در زمینه دانش طب با تأکید بر عضو چشم به همت محمد یمانی جرجانی معروف به زرین دست به تحریر درآمده است که شاید بتوان آن را در نوع خود اثری ممتاز دانست .
) نتیجه گیری از این پژوهش میتوان دریافت که محتوای این کتاب نشانگر سنتی مداوم در انتقال و پالایش مطالب طبی به ویژه عرصه چشم پزشکی بوده است ، شناسایی برخی سرچشمه ها و پیشینه علمی این نگاشته تلاشی برای تبیین ارتباط گزارش محتوایی آثار و دستاوردهای مرتبط با موضوع بود که حاکی از بهره گیری از منابع و مأخذ مختلف شفاهی و کتبی ، شنیداری و دیداری ، تجربی و نظری است ؛ در کنار این استفاده ، گزینش نوع این منابع و مآخذ و چگونگی بهره گیری محمد جرجانی از آن ها و باب چینش مطالب ، امتیازات ویژه ای را به ارمغان آورده است ، البته باید خاطرنشان کرد که این تلاش ها چه به عنوان مطالب نو و برگرفته از تجربیات شخصی این دانشمند و چه به عنوان بیان مجدد مطالب پیشینیان به قلم این طبیب ، در قالب حلقه وصل مهمی در دانش طب به ویژه شاخه چشم پزشکی قابل توجه است و میتوان محتوای این کتاب را در متن هایی به زبان هایی دیگر، مانند عربی در آثار مثل کتاب «الحاوی» رازی به صورت هایی دیگر پی جویی و نشان داد."
(
, 
, 
)
