چکیده:
باکون یکی از شاخص ترین فرهنگ های پیش ازتاریخ فارس است که تقریبا یک بازه ی زمانی 800 ساله (4000-4800 ق.م.) را در بر می گیرد. در این دوره، تحولات زیادی در پیشرفت های فنی، فرهنگی، بافت اجتماعی و اقتصادی جوامع رخ داد. تاکنون مطالعه ی آثار این دوره بیشتر در حوضه ی رود کر متمرکز بوده و دیگر حوضه ها تا حدودی مهجور مانده است. در پژوهش حاضر، آثار این دوره در شهرستان فسا که از زیستگاه های اصلی دوره ی باکون بوده، مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج بررسی های انجام شده در این منطقه افزایش شدیدی را در شمار محوطه های باکون نشان می دهد، به طوری که تعداد زیستگاه ها از 15 محوطه در دوره ی نوسنگی جدید به 42 محوطه در دوره ی باکون رسید. به عبارتی شمار محوطه های مرتبط با دوره ی باکون نسبت به دوره ی نوسنگی جدید تقریبا سه برابر شد. در این دوره بخش های زیادی از دشت فسا برای اولین بار مسکونی شد و زیستگاه های جدیدی در سرتاسر منطقه شکل گرفت. با توجه به اطلاعات حاضر، پس از حوضه ی رود کر، بیشترین تعداد محوطه های باکونی حاشیه ی جنوبی زاگرس در منطقه ی فسا قرار دارد. در این راستا، یکی از نکات برجسته و حائز اهمیت در نوشته ی حاضر، درک چرایی افزایش محوطه های باکونی منطقه نسبت به دوره ی نوسنگی جدید و شناخت مولفه های موثر در آن است. بدین منظور، تمام محوطه های باکونی منطقه از جنبه های مختلف مانند: دسترسی به منابع آب، خاک مناسب، پوشش گیاهی و همچنین ارتفاع آن ها نسبت به سطح دریا مورد مطالعه قرار گرفته است. به نظر دسترسی به منابع آب، نقش به مراتب موثرتری در پراکنش محوطه های این دوره داشته است. از دیگر عوامل موثر در الگوی پراکنش این محوطه ها، وجود خاک مناسب برای کشاورزی و مراتع وسیع برای دامپروری بوده است. با توجه به الگوی پراکنش محوطه های باکونی، به نظر می رسد در این دوره، یک نوع معیشت توامان کشاورزی و دامپروری در منطقه رواج داشته است.
خلاصه ماشینی:
"در دوره ی باکــون جدیـد تـا حـدودی ایـن الگـو تغییـر کـرده و محوطه هـا در حاشـیه ی دشـت شـکل میگیرنـد کــه علیــزاده آن هــا را متعلــق بــه کوچ نشــینان میدانــد (٢٠٠٣ ,Alizade(؛ بنابرایــن یــک الگــوی اســتقراری خطــی را میتــوان بــرای دوره ی باکــون قدیــم و میانــی تعریــف کــرد کــه احتمـالا بیانگـر یـک نـوع معیشـت مبتنـی بـر کشـاورزی بـوده اسـت .
در نوشـتار حاضـر سـعی شـده بـه چنـد پرسـش اساسـی در ارتبـاط بـا الگـوی اسـتقراری دوره ی باکـون در ناحیـه ی فسـا پاسـخ داده شـود: ١) الگـوی کلـی پراکنـش محوطه هـای باکونـی در منطقـه ی فسـا چگونـه بـوده و بـه چـه عواملی بسـتگی داشـته اسـت ؟ ٢) چـرا بـا وجـود گـرم و خشـک بـودن منطقـه ی فسـا، بیشـترین تعداد اسـتقرارهای دوره ی باکـون پـس از حوضـه ی رود کـر در ایـن منطقـه قـرار دارنـد؟ ٣) الگـوی اسـتقراری دوره ی باکـون در شـرق فـارس چـه تفاوتـی بـا دیگـر مناطـق ، از جمله حوضـه ی رود کـر، داشـته اسـت ؟ ٣) شـیوه ی اقتصـاد و معیشـت مردمـان منطقـه ، در ایـن دوره چگونـه بـوده اسـت ؟ به منظـور پاسـخ بـه پرسـش های مذکـور، ٢٦ محوطـه ی باکونـی کـه در بررسـی و بازبینـی سـال ١٣٨٨ هــ.
بدیــن صــورت کــه بیشــتر محوطه هــای باکــون قدیـم و میانـی بـا یـک الگـوی خطـی در کنـار رودخانه هـای فصلـی قـرار گرفتـه کـه احتمـالا بیانگـر اسـتفاده از آب رودخانـه بـرای کشـاورزی بـوده اسـت ."