چکیده:
حقوق محیطزیست در حال حاضر در کنار سایر حوزههای متحول حقوق بینالملل نظیر؛ حقوق مخاصمات مسلحانه، حقوق بشر، حقوق تجارت بینالملل یکی از گرایشهای خاص، جدید و مورد علاقه در مطالعات حقوق بینالملل است. بعد از دهه هفتاد قرن بیستم و به دنبال تشدید تنزل کیفیت محیطزیست، وقوع حوادث آلودگی به ویژه آلودگی نفتی، شیمیایی و هستهای و هشدار دانشمندان و سازمانهای بینالمللی، به تدریج ادبیات این گرایش از حقوق بینالملل آغاز و تا به امروز توسعه قابل توجهی را به خود دیده است. توجه سازمانهای بینالمللی، تشکیل کنفرانس استکهلم و ریو و طرح برخی از دعاوی مهم زیستمحیطی نیز سهم قابل توجهی در توسعه این گرایش داشتهاست. به نظر میرسد با آغاز هزاره سوم، حقوق بینالملل با درکی تازه از جهان مواجه باشد. این درک تا حدود زیادی وابسته به تحلیل شرایط پیچیده عصر حاضر است. محیطزیست به عنوان ارزشی بنیادین و اولیه که سایر حقوق در بستر آن مجال تولید، رشد، توسعه، ارتقا و تضمین مییابند، رفتهرفته میرود تا جایگاه خود را در سلسله مراتب هنجارهای حقوقی بازیابد. به وجود آمدن احزاب، انجمنها و NGO هایی در این زمینه، حمایت قوانین اساسی و دادگاههای بینالمللی نگاهی ویژه را در حمایت از حقوق محیطزیست به وجود آورده است. سوالی که مورد بررسی است این میباشد که چرا حمایت از محیطزیست باید مورد توجه قرار گیرد و در صورت عدم حمایت چه عواقبی در پی خواهد داشت؟
خلاصه ماشینی:
الف) کنفرانس استکهلم این کنفرانس جهانی به ابتکار سازمان ملل متحد از تاریخ 5 تا 16 ژوئن 1972 در استکهلم تشکیل شد و بزرگترین کنفرانس بینالمللی است که تا این تاریخ تشکیل شده بود و در آن بیش از 6000 نفر به نمایندگی از 113 کشور به همراه نمایندگانی از سازمانهای بینالمللی و ناظرانی از سازمانهای بینالمللی غیردولتی شرکت داشتهاند در این کنفرانس اعلامیه محیطزیست بشر که تنظیم کننده اصولی است که حقیقتاً راهنمای عملی در طول دو دهه در سراسر جهان به شمار میآید به تصویب رسید بعد از این کنفرانس روند توسعه حقوق محیطزیست در مرحله نخست موارد معینی از موضوعات محیطزیست را طرح میکند و اسنادی با برد بینالمللی مورد تصویب قرار میگیرد موضوعات مطروحه عبارتند از: اقیانوسها، آبهای زیرزمینی، هوا، خاک و حیاتوحش و به همین ترتیب این روند توسعه در قلمرو قانونگذاری داخلی در بیشتر کشورها تسری مییابد و مقررات خاصی هم از سایر مسائل محیطزیست در مرتبه بالاتری در یک قالب کلیتر وضع میشود.
در این کنفرانس نماینده آمریکا اعلام نمود: همه افراد نوع بشر از حق محیطزیست سالم و امن شامل هوا، آب، خاک، غذا و نیازهای مادی برخوردارند، کلیه این موارد میبایست تا حد کفایت از آلودگی و سایر عناصری که رفاه و سلامت انسان را به مخاطره میاندازد مبری باشند این پیشنهاد مورد استقبال سازمانهای غیر-دولتی شرکتکننده در کنفرانس قرار گرفت، اما دولت-های شرکتکننده به اصل 1 اعلامیه نهایی استکهلم اکتفا نمودند اصل مزبور مقرر میدارد: انسان از حقوق بنیادین آزادی، برابری، شرایط کافی زندگی در محیط زیستی برخوردار است که به وی اجازه زندگی همراه با منزلت و رفاه را اعطا نماید و او مسئولیت خطیری دارد که محیطزیست را برای نسلهای فعلی و آتی محافظت نموده و ارتقا دهد.