چکیده:
اعمال و وقایع حقوقی منشا روابط حقوقی و مسوولیت بین اشخاص است. تحلیل ماهیت حقوقی و سبب پیدایش اعمال و وقایع حقوقی می تواند از خلط این مفاهیم و احکام و آثار آنها جلوگیری نماید. هدف از این مقاله شناسایی تطبیقی ماهیت و سبب پیدایش اعمال و وقایع حقوقی در حقوق ایران و فرانسه می باشد. در حقوق ایران، اعمال حقوقی ماهیتی اعتباری دارند و وقایع حقوقی، دارای ماهیتی حقیقی در معنای عام هستند. در حقوق فرانسه، اعمال حقوقی دارای ماهیت ذهنی و وقایع حقوقی دارای ماهیت عینی هستند. در حقوق ایران، سبب پیدایش اعمال حقوقی قصد انشاء است که یک فعل و انفعال نفسانی می باشد. حقوقدانان فرانسوی معتقدند اراده و رضایت ماهیتا با هم متفاوتند و رضایت سبب پیدایش عمل حقوقی است که یک کیفیت نفسانی است. اراده در وقایع حقوقی ارادی، اراده ی ساده و مادی است.
خلاصه ماشینی:
شناسـایی مـرز بین اعمال و وقایع حقوقی و یافتن پاسخ مبنایی برای این چالش ها مستلزم پاسخ به این سؤال است که ماهیت و سبب پیدایش اعمال و وقایع حقوقی چیست ؟ با توجه بـه ایـن کـه تقسـیم اعمال به عمل حقوقی و واقعه حقوقی از حقـوق فرانسـه وارد شـده اسـت ، ابتـدا لازم اسـت تعریف این دو عنوان در حقوق فرانسه معلوم گردد.
بر این اساس میتوان گفت عمل حقوقی مـاهیتی اعتبـاری اسـت کـه بـه اراده ی انشـایی انسان بدون نیاز به ابزار مادی به وجود میآید و ابراز اراده در پیدایش عمـل حقـوقی اثـری ندارد هر چند مطابق ماده (١٩١) قانون مدنی ابـراز اراده شـرط تـأثیر اراده ی انشـایی اسـت .
از این رو امر حقیقی عبارت از چیزی است کـه در خـارج مابـه ازاء تکـوینی دارد و بـه کمک حواس مورد ادراک قرار میگیرد و به آن امور تکوینی نیز گفته میشود؛ مثلا وقتی شخص الف با سنگ شیشه همسایه را میشکند، شکستن شیشه در عالم خارج دیده میشود که به کمک فعل مادی صورت میگیرد.
(١٦٧رابطه ای منحصرا غایت شناسانه اراده را به آثـار حقـوقی مـرتبط مـیکنـد؛ در حقیقـت قصد لازم در عمل حقوقی، یک سازنده ی روان شناختی است ( :١٩٥٥ ,Planiol et Ripert ٢٠: ١٩٥١ ,Martin De la, Moutte , ٥٨٩) ؛ بـه عبـارت دیگـر، بـین ابـراز اراده و آثـار حقوقی رابطه ای وجود دارد که جنبه ی تخیلـی دارد (٥١ :١٩٧١ ,Hauser) بـر ایـن اسـاس ، عمل حقوقی دارای ماهیت ذهنی است (١٩٠٦:١٤١ ,Hauriou).