چکیده:
اندیشمندان و طراحان مفهوم تعاملاتاجتماعی را قوامدهندهی روابط متقابل انسانی نام نهادهاند. هدف و انگیزه انسانها از ارتباط با یکدیگر در اندیشههای برخی متفکران، تحت این دو موضوع قابل بررسی است: 1-درونی شدن هنجارها؛ 2-همبستگی محدود. جهت تبیین این مفهوم متناسب با فرهنگ اسلامی-ایرانی کشور میبایست به ریشهیابی آن نزد متفکران اسلامی پرداخت. اسلام به عنوان یک دین کاملا اجتماعی، تمام توجه خود را به مراتب زندگی و تحقق امّتواحده اسلامی منتج شده از تعاملات مطلوب دارد. مقاصد رفتاریـاجتماعی که از کالبد انتظار میرود آنرا برآورده سازد، برحسب میزان وابستگی به حوزة فردی و جمعی در پنج رده طبقهبندی میشود: خلوت، قلمروپایی، ابراز هویّت، ارتباطمعنایی با محیط و تعاملاجتماعی. این تحقیق درصدد پاسخگوئی به این سوال است که چه مولفههای محیطی میتوانند تعریفکننده مکان تعاملاتاجتماعی مطلوب از نقطهنظرات اندیشه اسلام باشند. در راستای پاسخگوئی به این سوال، این نوشتار در گام اول با رویکرد کیفی موضوع تعاملاتاجتماعی(سازوکار متحدکننده امّتواحده) را از منظر اندیشههای اسلامی مورد واکاوی قرار خواهدداد. در گام دوم سطوح مختلف مولفههای محیطی تاثیرگذار بر اجتماعپذیری در معماری مورد تدقیق قرار خواهدگرفت. در گام سوم با مطالعات میدانی محدود در چند نمونه کاربری فرهنگی-اجتماعی در شهر تبریز، تعاملاتاجتماعی حادث در این فضاها از منظر این نوشتار مورد بررسی قرار خواهدگرفت. دستاورد نهایی این تحقیق یافتههایی در خصوص تاثیر مولفههای محیطی و نحوه استفاده مناسب از این مولفهها در خلق فضای تعاملاتاجتماعی سالم باتوجه به مفاهیم ارزشمند اسلامی است.
خلاصه ماشینی:
"آیه 38 سوره شوری (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل3: کسب ارزشهای دینی-اجتماعی توسط افراد جامعه اسلامی با توجه به مؤلفههای تأثیرگذار بر آن(نگارندگان) 3-5- نوع تعاملات اجتماعی در اسلام مطابق شریعت اسلام، تمام انسانها به حسب گوهر و ذات، برابرند.
4-4- تعاملات اجتماعی تعاملاتاجتماعی بهمانند یکی از کلیدیترین مفاهیم علوماجتماعی و "تشکیلدهنده یکی از بنیانهای فرهنگی جوامع نوین در کنار عناصری مانند عقلانیت و حاکمیت قانون، جایگاه ویژهای به خود اختصاص داده است"(فوکویاما، 1379: 108) مجموعهای از ویژگیهای سازمان اجتماعی همانند "اعتماد، هنجار و تعامل که از طریق ایجاد ارتباط و مشارکت بهینه میان اعضای اجتماع پدید میآید"(پانتام، 1385: 19).
Social Trust Social Cohesion Social Partiwpation (رجوع شود به تصویر صفحه) شکل6: مؤلفه های تعاملات اجتماعی برای یک جامعه دارای تعاملات اجتماعی مطلوب(نگارندگان) 5- مکان-محیط معماری و تعاملاتاجتماعی 5-1- ایجاد فضای تعاملات اجتماعی با طراحی محیط و فضای معماری با ایجاد دگرگونی در عناصر معماری محیط و توانشهای آن میتوان رفتار کاربر را به ویژه در سطح رفتارهای اجتماعی متحولنمود.
/ شکل7: ارتباط معمار با عوامل تأثیرگذار بر طراحی فضای تعاملپذیر(نگارندگان) بررسی انسان به عنوان یک موجود کاملا اجتماعی که دارای سطوح کمی و کیفی مختلفی از تعاملاتاجتماعی است، شناخت قرارگاههای رفتاری و مناسبتهای اجتماعی و فعالیتهای دارای ظرفیت بالقوه برای ارزیابی و ایجاد تعاملاتاجتماعی در یک فضا مورد بررسی قرار گیرند، زیرا مهمترین کارکرد یک فضای معماری اجتماعپذیر در ارتباط با کاربر آن است.
باتوجه به عناصر و مؤلفههایی که در خصوص مکان و محیطمعماری تعاملپذیر در خصوص تعاملاتاجتماعی در نگارش بهدست آمده است، خیابان تربیت از این نظر بهعنوان نمونه معماری دارای قدمت و کاربری اجتماعی-فرهنگی مورد تحلیل قرار گرفتهاست."