چکیده:
ﻫﺪف ﺗﺤﻘﯿﻖ: ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻗﺎﻋﺪ ﺗﺤﺬﯾﺮ و آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺎه اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه درﺑﯿﻦ ﻓﻘﻬﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺑﯿﻦ ﺣﻘﻮق داﻧﺎن و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻪ و ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻘﻠﯽ و ﻋﻘﻠﯽ ﻗﺎﻋﺪه ﺗﺤﺬﯾﺮ، ﺷﺮاﯾﻂ، ﻗﻠﻤﺮو و آﺛﺎر ﻗﺎﻋﺪ. . . ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺎﻋﺪه ﺗﺤﺬﯾﺮ ﻫﺮﮔﺎه ﮐﺴﯽ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺸﺪار دﯾﮕﺮی ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض ﺗﻠﻒ ﻗﺮار دﻫﺪ ﺧﻮدش ﻣﻘﺼﺮ اﺳﺖ و ﻓﺮدی ﮐﻪ ﻫﺸﺪار داده ﻣﻌﺬور اﺳﺖ. روش اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ روش ﮐﯿﻔﯽ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه در ﻓﻘﻪ اﺳﻼﻣﯽ و رواﯾﺎت ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه از زﻣﺎن ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ(ع) ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﻋﺪه ای ﮐﻠﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻗﺪﻣﺎ ﻫﯿﭽﮕﺎه ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﻋﺪه ﺗﺤﺬﯾﺮ و ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺟﺪا ﺑﻪ آن ﻧﭙﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ. ادﻟﻪ ﻗﺎﻋﺪه ﺗﺤﺬﯾﺮ از ﮐﺘﺎب و ﺳﻨﺖ و ﻋﻘﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از ﺗﻄﺒﯿﻖ اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه در ﻓﻘﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺎﻋﺪه ﺗﺤﺬﯾﺮ در ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺪون داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
"بر اساس قاعده مذکور، اگر کسی پیش از اقدام به کاری که احتمال دارد از رهگذر اعمال آن ، خطری متوجه دیگری گردد، هشدار دهد؛ با وجود این ، مخاطب یا شنونده به هشدار وی بی توجهی کند و ترتیب اثر ندهد وخود را در معرض خطر قرار دهد و در نتیجه فعل هشداردهنده خسارتی به هشدارشونده وارد آید، هشداردهنده مسئولیتی نخواهد داشت (محقق داماد، ١٣٧٤، ٢، ٢٣٥) جایگاه فقهی قاعده تحذیر قاعده تحذیر: علاوه بر قاعده اقدام ، به قاعده دیگری در حقوق اسلام میتوان استناد کرد که میتواند مبنای معافیت عامل زیان در کاهلی زیان دیده باشد.
از مفهوم مخالف صدر ماده ٣٤٢ نیز می توان فهمید: قانونگذار مفاد قاعده یاد شده را در این قانون مورد لحاظ قرار داده است ؛ می نویسد: هرگاه کسی یکی از کارهای مذکور در ماده ٣٣٩ را در منزل خود انجام دهد و شخصی را که در اثر نابینایی یا تاریکی آگاه به آن نیست به منزل خود بخواند، عهده دار دیه و خسارت خواهد بود و اگر آن شخص بدون اذن صاحب منزل یا با اذنی که قبل از انجام اعمال مذکور از صاحب منزل گرفته است ، وارد شود و صاحب منزل مطلع نباشد عهده دار هیچ گونه دیه یا خسارت نمیباشد."