چکیده:
کششهای قیمتی، متقاطع و درآمدی تقاضای برق، مبنایی بسیار مهم برای سیاستگذاری و پیش بینی هستند. مطالعات انجام شده، عموما این کمیتهای مهم اقتصادی را طی زمان ثابت فرض کرده اند، در حالی که پارامترهای مولد این کمیت ها ممکن است طی زمان بی ثبات باشند. در این صورت، کششهای محاسبه شده به دلیل خطای تصریح[1]، اریب دار و ناسازگار خواهند بود. در این مقاله، تلاش شده ضمن اجرای آزمون هانسن[2] در رد ثبات پارامترها، به روش فیلتر کالمن در قالب مدل فضا- حالت، کششهای قیمتی، درآمدی، دما و متقاطع تقاضا ارائه شود؛ بنابراین، ضمن رفع آسیبهای مدلهای رایج، به تخمین کششهای تقاضا میپردازیم. کششهای تابع تقاضای برق خانگی در ایران برای سالهای 90-1349 برآورد شدهاند. دادههای استفاده شده در این مقاله، عبارتند از: مصرف برق سرانه، قیمت واقعی برق، درآمد سرانه، دما و قیمت واقعی بنزین به عنوان نماینده انرژیهای جانشین برای برق در بخش خانگی. نتایج نشان می دهد کششهای قیمتی، درآمدی و دما برای تقاضای برق خانگی در طول زمان در حال تغییر هستند (TVP[3]). همچنین می توان بعضی جهشها را در این کششها در طول زمان مشاهده کرد؛ به طوری که قدر مطلق کشش قیمتی در سال 58 جهش افزایشی داشته که میتواند ناشی از افزایش درآمدهای نفتی و افزایش تقاضا باشد و در دوران جنگ نیز مجددا می توان فشار روی تقاضا را مشاهده کرد. کشش درآمدی نیز ابتدا در سال 52 یک جهش افزایشی داشته و بعد از آن، کاهش یافته و به روند با ثبات تری رسیده است. و همین طور کشش دما نیز از سال 58 به بعد، یک جهش به سمت بالا را تجربه کرده است.
خلاصه ماشینی:
تئوريهاي اقتصادي نشان مـيدهنـدکـه بسـياري از رابطه هايي که سريهاي زماني ١دراقتصادسنجي تجربه ميکنند(ماننـدتقاضـاي پـول ، تقاضاي انرژي وتورم )ممکن است درطول زمان درحال تغييرباشند؛درحاليکه ثابـت درنظرگرفتن اين روابط ،باعث ميشودکه پارامترهابه دليل خطاي تصريح ازنوع ثابـت گرفتن ضرايب متغير،اريب داروناسازگارتخمين زده شوندودرادامه به دليـل ضـرايب نادرست ،تصميم گيري وسياستگذاري وهمين طورپـيش بينـيهـابـرمبنـاي اطلاعـات نادرست صورت گرفته است .
براي پرکردن اين جاي خالي نشـان داده شـده کـه حساسـيت مصـرف بـرق نسبت به افزايش قيمت ،درتمام سالهاي موردمطالعه درحال تغييراست ،به اين معنـي که کشش قيمتي تقاضاي برق خانگي درطول زمـان تغييـرمـيکنـد.
Unstable parameters بنابراين ،مقاله به تخمين کشش هاي قيمت -درآمد-دماي تقاضاي برق خـانگي دردوره ٩٠-١٣٤٩بااستفاده ازروش فيلترکالمن ميپردازدکه درطول زمان تغييرميکنند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) دربيشترمطالعات خارجي صورت گرفته درتخمين تقاضـابـه روش فيلتـرکـالمن ، شکل عمومي تابع تقاضابه صورت تابع کاب -داگلاس درنظـرگرفتـه شـده اسـت وبـر همين اساس مانيزبرطبق (انگلسي -لاتز،٢٠١١)تابع تقاضاي برق رابـه صـورت يـک تابع کاب -داگلاس ١درنظرميگيريم که بالگاريتم گـرفتن ازآن ،ضـرايب تخمـين زده شده به شکل کشش ،توليدميشود.
(رجوع شود به تصویر صفحه) دراين معادله براي توضيح مصرف برق ازمتغيرهـايقيمـت بـرق -درآمـد-قيمـت بنزين -دمااستفاده شده است ؛به طوري که eمصرف سرانه برق ،pقيمت واقعي برق ،y درآمدسرانه درايران ،Temميانگين دماي سالانه درايران ،petrolقيمت واقعـي بنـزين رانشان ميدهد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) درنمودار(١)روندتغييرات کشش قيمتي تقاضا،کشش درآمدي تقاضا،کشش دمـا براي تقاضاي برق طي سال هاي ٩٠-١٣٤٩ارائه شده است .
Estimating industrial and residential electricity demand in Turkey: a time varying parameter approach.
A State-space Approach to Estimate Energy Demand Model in China.