چکیده:
در اندیشه آقای خویی مبنای حجیت و اعتبار آرای رجالیان خبر واحد است. در نتیجه، روش ایشان در بهرهگیری از توثیقات خاص، منحصر در گزارشهای حسی رجالیان است که معتبرترین این گزارشها، از رجالیان متقدم به ویژه صاحبان اصول اولیه رجالی صادر شده است. با توجه به این مبنا و ارزیابی نمونههای متعدد در معجم رجال الحدیث روشن میشود، آقای خویی گفتار متقدمان و گزارشهای رجالی ارائهشده توسط آنان را تنها در صورتی مستند صدور رای رجالی قرارداده است که از حجیت برخوردار بوده، دلالت صحیح بر رای رجالی داشته و با سایر دادههای رجالی نیز سازگار باشد و گاه با لحاظ این شرایط به بیان شرح و توضیحی درباره این گزارشها و یا نقد و بررسی آنها رویآورده و در صورت اختلاف میانشان حکم نمودهاست.
خلاصه ماشینی:
با توجه به این مبنا و ارزیابی نمونههای متعدد در معجم رجال الحدیث روشن میشود، آقای خویی گفتار متقدمان و گزارشهای رجالی ارائهشده توسط آنان را تنها در صورتی مستند صدور رای رجالی قرارداده است که از حجیت برخوردار بوده، دلالت صحیح بر رای رجالی داشته و با سایر دادههای رجالی نیز سازگار باشد و گاه با لحاظ این شرایط به بیان شرح و توضیحی درباره این گزارشها و یا نقد و بررسی آنها رویآورده و در صورت اختلاف میانشان حکم نمودهاست.
(همو، ۱۹ به نقل از موسوی خویی، ۱ آراء رجالیان متقدم، دلیل دیگری نیز اقامه شده است که آقایخویی پاسخی برای آن ذکر نکرده است و آن اینکه برخی گزارشهای رجالیان قدیم به روشنی گویای این است که گاه عالم رجالی، خود از بررسی احادیث راوی و بر پایه مطالعه عملکرد وی، به جرح و تعدیل اقدام نموده است؛ نه این که آن را از رجالی ما رأیت له حدیثا » دیگر باز گو کرده باشد.
ک: همو، ۱ ۲۹۴ ، محمد بن عثمان / ۳۹ ، علی بن سری کرخی؛ ۱۷ / ۹۵ ، داود بن ابی عوف؛ ۱۳ / حسن بن علوان؛ ۸ ۱۵۲ ، ابوخالد قماط) / ۱۸۷ ، مصدق بن صدقه؛ ۲۲ / اخو حماد؛ ۱۹ نمونههای فوق نشان میدهد عدم صحت انتساب گزارشها به ثقات متقدم، حجیت آنها را دچار خدشه نموده و آقای خویی با نقد و بررسی مواردی این چنینی، آنها را مستند صدور رأی رجالی قرار نداده است.