چکیده:
امروزه رسانههای جمعی به عنصری مهم تبدیل شده و بر همه عرصههای زندگی اعم از اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نفوذی انکارناپذیر دارد. تلویزیون ایران که در سطحی کلان هدف خود را انسانسازی و ایفای نقش دانشگاهی بزرگ معرفی کرده باید در ایفای نقشی فرهنگساز به شکل جدی ورود پیدا کند.
از این رو، در این مقاله ابتدا به چگونگی فرهنگسازی رسانهها در ابعاد گوناگون فرهنگ میپردازیم و در ادامه با توجه به اهمیت نهاد خانواده در جوامع امروزی، چگونگی بازنمایی آن را در متون تلویزیونی بررسی خواهیم کرد. به همین منظور ابتدا پس از بیان تقسیمبندیهایی از فرهنگ، آن را به سه حوزه اصلی باورهای بنیادین، ارزشها و هنجارها و رفتارها تقسیم میکنیم و سپس نحوه ورود رسانه در هر کدام از این ابعاد را با توجه به اصول سند چشمانداز بررسی میکنیم.
در نهایت اینکه رسانهها به منظور فرهنگسازی در جامعه و بهخصوص نهاد خانواده باید در گام نخست تغییراتی را در سطح باورهای بنیادین و در ادامه در سطح ارزشها و هنجارها به وجود آورند؛ همچنین برنامهریزی بر روی باورهای بنیادین که در قاعده هرم قرار دارد، بسیار تاثیرگذارتر از انواع دیگر هرم خواهد بود، چراکه این بعد از فرهنگ اگرچه ممکن است کمرنگ شود، هیچگاه از بین نخواهد رفت.
خلاصه ماشینی:
در نهایت اینکه رسانهها به منظور فرهنگسازی در جامعه و بهخصوص نهاد خانواده باید در گام نخست تغییراتی را در سطح باورهای بنیادین و در ادامه در سطح ارزشها و هنجارها به وجود آورند؛ همچنین برنامهریزی بر روی باورهای بنیادین که در قاعدۀ هرم قرار دارد، بسیار تأثیرگذارتر از انواع دیگر هرم خواهد بود، چراکه این بعد از فرهنگ اگرچه ممکن است کمرنگ شود، هیچگاه از بین نخواهد رفت.
دلیل اهمیت سیاستگذاری در این زمینه از آنجا نشأت میگیرد که رسانهها برای فرهنگسازی در حوزههایی چون خانواده نیازمند اشراف کامل بر حوزۀ فرهنگ میباشند و فقدان نظریه و یا ابهام در نظریۀ حاکم بر ساختار فرهنگی جامعه و بیاطلاعی از الگوهای پارادایمی حاکم بر نظام فرهنگی منجر به این امر خواهد شد که «اصطلاح فرهنگ به مفهوم فعالیتهای آموزشی به کار برده شود؛ همان گونه که در ادبیات برنامۀ عمرانی اول تا سوم این گونه بوده است» (لکزایی و مرادیان، 1388: 14).
رسانهها به منظور فرهنگسازی در جامعه و بهخصوص نهاد خانواده سعی در نفوذ در ابعاد فرهنگ کرده و بدین طریق با تولیدهای خود چون خبر و تبلیغات، تغییراتی را در سطح باورهای بنیادین در گام نخست و در ادامه در سطح ارزشها و هنجارها به وجود خواهند آورد که این امر در نهایت باعث تغییر تدریجی آداب و رسوم و در نهایت سبک زندگی مردمان در سطح جامعه خواهد شد.