چکیده:
اعجاز متن قرآن کریم در جهان امروز بر همگان آشکار است. از همین رهگذر،بررسی تفاسیر مختلف در قالب نظریه های نوین زبان شناختی، می تواند به اثبات اعجاز قرآن یاری رساند. بررسی پدیده های زبانی در تفاسیر برای رسیدن به تحلیلی جامع و خلل ناپذیر، امری ضروری به شمار می رود. از دیرباز پرداختن به مقوله سیاق، از اساسی ترین و زیربنایی ترین اصول در علوم تفسیری به ویژه تفسیر قرآن بوده است. پژوهش حاضر با به کارگیری چارچوبی تلفیقی از نظریه های کنش گفتار سرل ( ١٩٩٩ ) و انسجام متن هلیدی و حسن ( ١٩٧۶ )، با روشی « نبا » توصیفی تحلیلی، به اثبات جنبه های زبا نشناختی متن در سوره مبارکه پرداخته و سعی در کشف میزان انطباق این تحلیل زبان شناختی با آنچه در تفسیر مطرح شده، دارد. نتایج پژوهش حاکی از « سیاق کلام » المیزان با در نظر گرفتن آن است که تفاسیر ارائه شده در تفسیر المیزان با نتایج به دست آمده از تحلیل متن در قالب چارچوب های مذکور، نسبتا همسوست و مطالعات زبان شناختی در حوزه نام برده در بالا م یتواند علاوه بر تسهیل درک مفاهیم قرآنی، شبهات موجود در زمینه اعجاز کلامی قرآن را به چالش کشد.
خلاصه ماشینی:
تحقیق حاضر، در پی اثبات این فرضیه است که نتایج حاصل از رویکردهای سخن کاوی در قالـب رویکـرد کـنش هـای گفتـاری سـرل (١٩٩٩) و رویکرد انسجام مـتن هلیـدی و حـسن (١٩٧۶) بـرای تحلیـل مـتن ، بـا نتـایج حاصل از تحلیل متن قرآن از طریق سیاق کلام در تفسیر المیزان همگرایی دارد.
مطالعه ای دیگر که با عنوان «تحلیل متن شناسی زیارت نامۀ حضرت امام رضا بر پایۀ نظریۀ کنش گفتار» سامان یافته است ، به بررسی گفتمان زیارت نامۀ امـام رضـا طبق طبقه بندی ارائه شده توسط سرل (١٩٩٩) پرداخته و با اسـتفاده از ابـزار آمـاری و بـا ٨۴ روش توصیف و تحلیل به این نتیجه رسیده است که بر خلاف سایر زیـارت نامـه هـا، در این زیارت نامه هیچ گونه کـنش تعهـدی یافـت نمـی شـود و بـسامد وقـوع بـالای کـنش عاطفی نسبت به سایر کنش ها، نشان دهندٔە ارتبـاط عـاطفی عمیـق میـان زائـر بـه عنـوان تولیدکنندٔە متن و مخاطب یا مخاطبانش می باشد (پهلوان نژاد و رجب زاده ، ١٣٨٩: ش٨۵).
نیز پژوهشی که به «بررسی انسجام و پیوستگی در سورٔە صف با رویکرد زبان شناسی نقش گرا» با استفاده از نسخۀ تکمیلی هلیدی و حسن (١٩٨۵) در مورد نظریۀ انسجام و با روش توصیفی ـ تحلیلی و آمـاری پرداختـه ، بـه ایـن نتیجـه رسـیده اسـت کـه درصـد انسجام سوره بر اساس نسبت تعداد نمونه های مرتبط به تعداد کل نمونـه هـا ٩٨/۴۶٪ و درصد پیوستگی سوره نیز ٨٠/٣٨٪ می باشد و این سوره به رغم تنـوع مـضامین در آن ، ساختار و بافتی کاملا منسجم و پیوسته دارد (ایشانی و نعمتی قزوینی ، ١٣٩٢: ش٢٧).
کـنش هـای اظهـاری نیـز همان طور که گفته شد، برای بیان واقعیت بـه کـار گرفتـه مـی شـوند کـه ایـن مـصداق همسویی تفسیر المیزان با نظریۀ کنش های گفتاری در این بخش است .