چکیده:
توجه به«قرائات» در تفسیر مجمع البیان، بسیار چشم گیر و فراتر از چهارده روایت قرائات سبعه است؛ به طوری که نقل قرائات منسوب به برخی صحابه و نقل قرائات شاذ، در این تفسیر امری رایج است. شیخ طبرسی در مقام توجه به قرائات و ترجیح آنها، اغلب روایت حفص از عاصم را اصل دانسته و بر دیگر قرائات ترجیح داده است؛ باوجود این در برخی موارد، روایت«ابوبکر شعبه بن عیاش» از عاصم را بر روایت «حفص» ترجیح داده است. این نگاشته، ترجیح قرائت عاصم به روایت «ابوبکرشعبة بن عیاش» بر روایت راوی دیگر از عاصم؛ یعنی حفص، در تفسیر مجمع البیان را مورد بررسی قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
دلیل طبرسی بر قرائات فوق طبرسی، فقط دربارة قرائت دوم استدلال نموده و به نقل از ابو علی فارسی می گوید: دلیل بر استفهام در این آیه ، قرائت در آیۀ «فلما جاء السحرة قالوا لفرعون أئن لنا لأجرا إن کنا نحن الغالبین »١٦، است که ، تمامی قاریان بر استفهام در آن آیه اجماع نموده اند.
قرائت موافق با سیاق درون سوره ای و برون سوره ای طبرسی- به نقل از ابو علی فارسی- می گوید: «استفهام در این آیه ، منا سب تر است ؛ زیرا این افراد، از پاداشی که قرار است به آنها تعلق گیرد سؤال می نمایند و نمی دانند آیا پاداشی به آنها تعلق میگیرد 17 یا خیر؟» شاید به همین دلیل است که برخی در توجیه قرائت با یک همزه برآمده و آن را بنا بر استفهامی مقدر می دانند و تقدیر کلام چنین می شود: (اگر بر موسیع غلبه کنیم آیا پاداشی به ما خواهی داد؟) بنابراین ، در این آیه ، روایت ابوبکر شعبۀ بن عیاش بر روایت حفص از قرائت عاصم ترجیح داده شده و طبرسی، همین قرائت را در بخش تفسیر و تبیین آیه لحاظ کرده است .
بنابراین ، در این آیه روایت ابوبکر شعبۀ بن عیاش از قرائت عاصم بر روایت حفص از قرائت عاصم ترجیح داده شده و طبرسی در تفسیر آیه ، نیز همین قرائت را برگزیده و گفته است : «در بهشت هر آنچه جانها بخواهند، از انواع آشامیدنیها و خوردنیها و 29 پوشیدنیها و بوئیدنیها و غیره وجود دارد.