چکیده:
یکی از مهم ترین ابعاد وجودی انسان بعد روحانی اوست که اهتمام به سالم نگه داشتن آن توصیه دین مقدس اسلام است؛ زکریای رازی در کتاب طب روحانی خود نیز توجه ویژه ای به این مساله داشته است. هدف اصلی این پژوهش، بیان نحوه ی حفظ سلامت معنوی از دیدگاه رازی است که با روش اسنادی و تحلیلی به راه های تحقق سلامت نفس و نحوه ی پیشگیری و درمان بیماری های نفسانی از دیدگاه رازی پرداخته شده است. در آموزه های دینی هم علم و ایمان به خدا و عمل صالح از ارکان اصلی سلامت معنوی محسوب می شوند. یافته های تحقیق نشان می دهد که زکریای رازی، حاکمیت عقل بر سایر قوا و مبارزه با هوای نفس و تهذیب نفس از رذایل اخلاقی مثل حسد، بخل و عجب را از نشانه های سالم بودن نفس بیان می کند.
خلاصه ماشینی:
"زکریای رازی نیز در کتاب الطب الروحانی سلامتی را، در حاکم بودن قوه ی عاقله ی انسان بـر سایر قوای او میداند و قایل به پیشگیری و دفع رذایل اخلاقی است و بـه انسـان توصـیه مـیکنـد تلاش وافر کند که مبتلا به آن ها نشود و در صورت ابتلا باید سعی در درمان آن ها داشته باشد.
صدرالمتألهین : ملاصدرا درمورد سلامت روح ، میگوید: همان طـوریکـه بـدن انسـان دارای حالتی مزاجی است که اگر از حد اعتدال خارج نشود تعادل و سلامت آن به حال خود باقی میماند و اگر از حد اعتدال خارج شود در معرض دردها و آفت ها قرارمیگیرد؛ روح هم در صفات باطنی و اخلاق نفسانی خود این چنین است به این معنی که هرگـاه روح از حـد اعتـدال خـارج شـود و در اخلاق و صفات شهوی، غضبی و فکری به افراط و تفریط بیفتد دچار بیماریهای باطنی میشود که نتیجه اش عدم پایداری روح است و همان طوری که غذاها، نوشیدنیها و داروها برای سـلامت بدن و تعادل آن لازمند، اعمال و افعال انسان هم چون عبادات شرعی در تعادل نفسانی و فطرت اصیل روح انسانی مؤثرند وی در ادامه میافزاید: اگر نفس انسانی از فطرت اصلی و سلامت خلقی که براساس آن آفریده شده است به دلیـل انحراف اندیشه و انجام اغراض نفسانی یا اعمال زشت منحرف شد و یا به واسـطه کسـب علـوم ناقص و عبادات غیرخالص به خود مغرور شد جاهلی است که در دریـای جهالـت غوطـه ور شـده است (ملاصدرا، ١٣٨١: ١٤٤).
رازی هم در طـب روحـانی سـه سطح فوق الذکر را مورد توصیه قرار میدهد و راه دستیابی به سلامت نفس را پیشگیری و معرفت و شناخت نسبت به رذایل اخلاقی و درمان آن ها میداند و بخاطر همین هـم پـانزده فصـل از کتـاب طب روحانی خود را به رذایل اختصاص داده و توصیه هایی نسبت بـه شـناخت و دفـع و رفـع آن هـا نسبت به انسان ها کرده است ."