چکیده:
سلطان حسین بایقرا آخرین زمامدار تیموری بعد از ابوسعید رسما در هرات به حکومت رسید و توانست مدت مدیدی در این مسند باقی بماند. سلطان حسین که در ابتدا برای تثبیت حکومتش در جنگ های بسیاری شرکت کرده بود، در دو دهه پایانی حکومتش فلج شد و از این زمان به بعد دیگر نتوانست رویایی نظامی را راهی مناسب برای حفظ قلمرو خود برگزیدند، از این رو به نظر می رسد روابط دیپلماتیک اولین انتخاب حکومت او در مناسباتش با حکومت های آق قویونلو، ازبکان و صفویان باشد. با تکیه برهمین روابط سلطان حسین بایقرا توانست تا پایان عمر قلمرو خود را از هجوم و تاراج همسایگان حفظ کند. دوران حکومت سلطان حسین با سه حکومت، یعنی آق قویونلوها، ازبکان و صفویه همزمان شد. اوزون حسن آق قویونلو با وجود این که خود توانست و یا نخواست شخصا به قلمرو سلطان حسین حمله کند، اما برای پیاده نمودن اهدافش در خراسان و بسط نفوذش در آن جا از یکی از نوادگان تیمور به نام یادگار محمد میرزا که به دربارش پناهنده شده بود حمایت کرد و او را به جنگ سلطان حسین فرستاد. یادگار محمد میرزا در ابتدا از سلطان حسین شکست خورد اما در حمله دوم توانست هرات را بگیرد. تسلط دست نشانده اوزون حسن بر هرات مدت کوتاهی دوام آورد و سلطان حسین توانست هرات را باز پس بگیرد. اواخر حکومت سلطان حسین با قدرتگیری ازبکان به رهبری محمد شیبانی در ماوراء النهر و صفویان در ایران مصادف شد. بیشترین خطری که متوجه سلطان حسین می شد از ناحیه ازبکان بود. سلطان حسین برای در امان ماندن از خطرات احتمالی حمله شاه اسماعیل به قلمروش توانست رابطه خوبی با شاه اسماعیل برقرار کند و با فرستادن سفرایی نزد او و پیشکش کردن تحف و هدایایی مانع از دست اندازی این شاه جوان به مملکتش شود.
خلاصه ماشینی:
"اوزون حسـن آق قویونلـو بـا وجـود ایـن کـه خـود نتوانسـت و یـا نخواسـت شخصـا بـه قلمـرو سـلطان حسین حمله کند، اما بـرای پیـاده نمـودن اهـدافش در خراسـان و بسـط نفـوذش در آنجـا از یکـی از نوادگان تیمور به نام یادگار محمد میـرزا کـه بـه دربـارش پناهنـده شـده بـود حمایـت کـرد و او را به جنگ سلطان حسـین فرسـتاد.
سلطان حسین بایقرا آخرین حکمران تیموری بود که توانست بعد از سـالهـا نبـرد بـا جانشـینان تیمور، عاقبت پس از کشته شدن ابوسعید تیمـوری بـه دسـت اوزون حسـن آق قویونلـو هـرات را تصرف کرده و به طور رسمی به تخت سلطنت تکیه کند و تا سال ٩١١ ق در این مسند باقی بماند.
یادگار محمد میرزا پس از این شکسـت توانسـت بـا کمـکهـای اوزون حسـن خـود را سازماندهی کرده و به خراسان لشکرکشی کند و با شکست سـلطان حسـین در سـال ٨٧٥ ق هرات را تصرف کند و سلطان حسین مجبور شد به صحرای آواق پناهنده شود.
در روزگار زمامداری سـلطان حسـین بـایقرا(٨٧٣- ٩١١ ق) حکومـت هـای کوچـک و بزرگی در پیرامون او وجود داشـت و حکومـت هـرات بـا وجـود ضـعف خـود توانسـت بـا ایـن حکومت ها روابطی دیپلماتیک برقرار کند و قلمرو خود را با کمـک وزیـرش امیرعلیشـیر نـوایی بـه کانونی برای دانشمندان و هنرمندان تبدیل کند سلطان حسین که در ابتدا با استفاده از توان نظامی خود به قدرت رسید دو دهـه پایـانی عمـرش فلج شد و از این زمان به بعد در روابط خـود بـا همسـایگانش تجدیـد نظـر کـرد."