چکیده:
درسومین سفر ناصر الدین شاه به فرنگ در سال ١٣٠٦ق ، امتیاز توتون وتنباکو به یک تبعه انگلیسی ، به نام ماژور جرالد تالبوت واگذار شد. مدتی بعد تالبوت شرکت تنبـاکوی شاهنشاهی ایران را تاسیس کرد وافراد وعوامل خـود را بـرای اجـرای قـرارداد بـه ایـران فرستاد. تلاش برای اجرای قرارداد، با اعتـراض گـسترده ای روبـه رو شـد، تجـار، علمـا، کشاورزان در داخل ودولت روسیه تزاری در خارج با این قرارداد به مخالفت برخاسـتند. سوال اصلی این است که روسیه در جریان امتیاز تنباکو چه نقشی ایفا کرد؟دولت روسـیه به همراه سفارت آن کشور در ایران تمام تلاش خـود را بـرای از بـین بـردن ولغـو ایـن قرارداد انجام دادندو در نهایـت موفـق شـدند موقعیـت خـود را از رقیـب دیرینـه یعنـی انگلستان برتر کنند. به نظر می رسد مخالفت جـدی علمـا، تجـار و کـشاورزان از یکـسو ودولت روسیه تزاری از سوی دیگر فرایندی را به وجود آورد که منجر به قیام عمومی و لغو قرارداد توتون و تنباکو موسوم به رژی در سال ١٣٠٩قمری گردید.
خلاصه ماشینی:
"/ به همین دلیل روسها نارضایتی خود را نسبت به چنین قرار دادی ابراز کردند " در هنگام واگذاری امتیاز رژی، مسؤولیت سفارت روسیه با دبیر اول آن اشپایر١ بود، از اینرو اشپایر در ملاقات با صدر اعظم امین السلطان درباره واگذاری امتیاز سؤال کرد، امین السلطان خبر را تأیید کـرد و اشـپایر هـشدار داد کـه رژی بهای تنباکو را در آینده به مقدار زیادی افزایش خواهد داد و پیوسته در کار کشاورزی ایران دخالت 4 خواهد کرد واز طرف دیگر این مسأله موجب اعتراض پولیاکف ٢ ویچ ٣ شده است .
" مهمانی درسفارت روسیه و تاثیر فتوای تحریم " وزیر مختار روسیه بوتزوف در سفارت روس یک مهمانی با حـضور نماینـدگان خـارجی و شخص ارنستین مدیر عامل شرکت رژی و عدهای از رجال ایرانی ترتیب داد و در آن مجلـس وزیـر مختار روس عنوان کرد و گفت قریب دو کرور اجناس از قبیـل غلیـان و سـر غلیـان چینـی و بلـور ساخت روسیه که برای فروش به ایران آورده بودند، در این انبارها جمـع شـده و معلـوم نیـست کـه چطور خواهد شد؟ آیا به فروش می رسد یا نه و هم چنین تجاری که در این کار هستند بیم خسارت یا ورشکستگی دارند و بعد اشاره به اورنستین کرد و گفت ، چرا امتیازنامه ای که برخلاف دین اسـلام است ، با دولت ایران بسته اید؟ ( میرزای شیرازی ) دو کلمه در مورد عدم استفاده از توتـون و تنبـاکو نوشت و در ظرف یک روز و نیم در همه جا پخش شد و در مورد مطلبی که صـحت و سـقم آن را هم به درستی نمی دانستند فقط به احتمال این که شاید درست باشد عـادت ٥٠٠ سـاله خـود را کنـار گذاشتند ."