چکیده:
یکی از موضوعهای مهمّی که در کانون توجه شاعران معاصر فارسی و عربی قرار داشته است، مسأله شرق و غرب است تا جایی که این دو اصطلاح در شعرهای بسیاری از آنها، بسآمد بالایی دارد. از جمله این شاعران، می توان به حافظ ابراهیم شاعر مصری و اقبال لاهوری پاکستانی که صاحب دیوانی به زبان فارسی است، اشاره نمود. دو شاعر یاد شده، نه تنها در کشور خود، بلکه در دیگر کشورها، به مبارزه با استعمار نامور هستند. در شعر ایشان مانندگیها و همسان اندیشیها و درونمایههای یکسانی در مورد شرق و غرب دیده می شود. از این رو، این نوشتار می کوشد تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و تکیه بر دیدگاه مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی که شرط مقایسه بین دو شاعر را صرفا وجود زمینه های تأثیر وتأثّر نمی داند، به بررسی سیمای شرق و غرب در شعر دو شاعر یاد شده بپردازد.
خلاصه ماشینی:
تحلیل تطبیقی سیمای شرق و غرب در شعر حافظ ابراهیم واقبال لاهوری دکتر جعفر دلشاد استادیار دانشگاه اصفهان محمدجعفر اصغری دانشجوی دورهی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه اصفهان چکیده یکی از موضوعهای مهمی که در کانون توجه شاعران معاصر فارسی و عربی قرار داشته است، مسأله شرق و غرب است تا جایی که این دو اصطلاح در شعرهای بسیاری از آنها، بسآمد بالایی دارد.
او اگر چه به غرب و فرهنگ فاسد آن اعتراض می کند، اما این اعتراض را با دلیلهای منطقی و عقلی بیان می کند و خشمگین نمی شود و می خواهد از طریق بررسی ریشههای منطقی و تشبیه های نزدیک به ذهن، شنونده را در مورد آن چیزی که بدان معتقد است، قانع کند: زخمها خوردند از شمشیر خویش بسمل افتادند چون نخجیر خویـش سوز مستی را مجو از تاکشــــان عصر دیگر نیست در افلاکشـــان وای بر دستور جمهور فرنــــگ مرده تر شد مرده از صور فرـــنگ ای به تقلیدش اســــیر آزاد شو دامن قرآن بگیــــــــــر آزاد شو (لاهوری، 1359: 357) 2-1- شرق لازم به ذکر است که اقبال در دیوان خود از غرب بیشتر سخن می گوید اما همتای عرب او حافظ ابراهیم مصری، بیشتر از شرق سخن می گوید؛ شاید این امر، ناشی از سفرهای زیاد اقبال به غرب باشد؛ زیرا که وی چند سالی در آلمان وانگلستان زندگی کرده و کاملا با فرهنگ غرب آشناست وآنچه که در شعر او مشاهده می شود، بیانگر اندیشه اوست.