چکیده:
در این مقاله، نظرات فقهای شیعه در چهار دوره: قبل از صفویه، صفویه، مشروطه و انقلاب اسلامی (در هر دوره، سه یا چهار فقیه) در خصوص معیار و ملاک برای تعیین دار الاسلام، دار الکفر و دار الحرب که سه مفهوم اساسی و بنیادی در فقه روابط بینالملل میباشند، مورد بررسی قرار گرفته و مشخص شده در مجموع میتوان نظرات فقهاء شیعه را در قالب سه گروه، دستهبندی کرد: 1- فقیهانی که معتقدند ملاک برای تعیین دار الاسلام و دار الکفر اجرا یا عدم اجرای احکام اسلامی است (شهید اول) 2- فقهایی که معتقدند ملاک برای تعیین دار الاسلام و دار الکفر اکثریت یا عدم اکثریت جمعیت مسلمان است (آیتالله منتظری) 3- فقهایی که معتقدند ملاک برای تعیین دار الاسلام و دار الکفر استقرار حکومت و حاکمیت اسلام و کفر است (شیخ طوسی، علامه حلی، امام خمینی و ...) همچنین مشخص شد که فقهای دوره مشروطه و انقلاب اسلامی عمدتاً قائل به معیار سوم یعنی استقرار حکومت برای تعیین دار الاسلام و دار الکفر هستند و این معیار بیشتر با شرایط امروز نظام بینالملل و روابط بینالملل که مبتنی بر نظام ملت- دولت میباشد هماهنگی و تطابق دارد. بنابراین، در فقه روابط بینالملل شیعه، ملاک و معیار سوم برای تعیین دار الاسلام و دار الکفر، هم طرفداران بیشتر و هم قابلیت تطابق با شرایط امروز نظام بینالملل را دارد به نحوی که میتواند هم روابط دولتهای اسلامی با یکدیگر و هم روابط آنها با سایر دولتهای کافر را تبیین کند.
خلاصه ماشینی:
com ٢- دانشجوی کارشناسی معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع ) ٣- دانشجوی کارشناسی معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع ) (تاریخ دریافت : ١٣٩٦/١/١٥ تاریخ تصویب : ١٣٩٦/٢/١٥) چکیـده در این مقاله ، نظرات فقهای شیعه در چهار دوره : قبل از صـفویه ، صـفویه ، مشـروطه و انقـلاب اسلامی (در هر دوره ، سه یا چهار فقیه ) در خصوص معیار و مـلاک بـرای تعیـین دار الاسـلام ، دار الکفر و دار الحرب که سه مفهوم اساسی و بنیادی در فقه روابط بین الملل میباشند، مـورد بررسـی قرار گرفته و مشخص شده در مجموع میتوان نظرات فقهاء شیعه را در قالب سه گروه ، دسته بندی کرد: ١- فقیهانی که معتقدند ملاک برای تعیین دار الاسلام و دار الکفر اجرا یا عدم اجـرای احکـام اسلامی است (شهید اول ) ٢- فقهایی که معتقدند ملاک برای تعیین دار الاسلام و دار الکفر اکثریت یا عدم اکثریت جمعیت مسلمان است (آیت الله منتظری) ٣- فقهایی که معتقدند ملاک برای تعیـین دار الاسلام و دار الکفر استقرار حکومت و حاکمیت اسلام و کفر است (شیخ طوسی، علامه حلـی، امام خمینی و ...
(ترکمان ١٣٦٢: ٥٦-٥٧) گرچه شـیخ فضـل الله هـم بـه تعریـف مفـاهیم دار الاسـلام و دار الکفـر و دار الحـرب نپرداخته اما استفاده از این مفاهیم در آثار فقهی وی و رویکرد فقه سیاسی وی با توجـه بـه فتاوی و بیانات فوق ، نشان میدهد که آنچه مورد نظر وی بوده نیز معیار حاکمیـت اسـلام و کفر برای تعیین دار الاسلام و دار الحرب و دار الکفر است .