چکیده:
اعجاز قرآن جنبههای گوناگونی دارد که از جمله مهمترین آنها، ضربآهنگ آیات و موسیقی زیبای آنها است که شنونده را به شدت به خود جذب میکند. این ضربآهنگ در سورههای کوتاه قرآن همچون سورههای نازعات و تکویر، که در این مقاله مورد بحث میباشند، به وضوح نمایان است. ضربآهنگ در قرآن از اهمیت فراوانی برخوردار است، زیرا فقط به زیبا کردن لفظ قرآن توجه نمیکند بلکه نقشی اساسی در انتقال مفاهیم الهی دارد؛ از این رو، کشف راز زیبایی این ضربآهنگ که در فاصلهها و آواهای آیات قرآن نمود دارد، و فهم چگونگی ارتباط بین ضربآهنگ قرآن و معانی الهی، که سبب شده این نوع ضربآهنگ از جنبههای مهم اعجاز قرآن کریم گردد، امری ضروری است. در این پژوهش برآنیم تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، راز زیبایی ضربآهنگ، و چگونگی ارتباط بین ضربآهنگ و معانی الهی در سورههای نازعات و تکویر را در دو بخش فاصلههای دو سوره و آواهای آنها، تبیین کنیم. نتایج پژوهش نشان میدهد که فراوانی فاصلههای متماثل و متوازی در دو سوره، وهمچنین آواهای خیشومی، روان و غلت، ضربآهنگی دلنشین و تأثیر گذار ایجاد کردهاند. فاصلههای مطلق، بیشتر در قسمتهایی به کار رفتهاند که مفهوم آیات، ویژگی خاص آنها را اقتضا میکند و فاصله های مقید نیز به همین شکل به کار رفتهاند. همچنین هریک از آواهای واکدار، بیواک، انفجاری، سایشی، خیشومی، روان، و غلت در قسمتهایی بیشتر شیوع دارند که معنای آیات با ویژگی خاص آنها ارتباطی قوی دارد.
خلاصه ماشینی:
ضربآهنگ در قرآن از اهمیت فراوانی برخوردار است، زیرا فقط به زیبا کردن لفظ قرآن توجه نمیکند بلکه نقشی اساسی در انتقال مفاهیم الهی دارد؛ از این رو، کشف راز زیبایی این ضربآهنگ که در فاصلهها و آواهای آیات قرآن نمود دارد، و فهم چگونگی ارتباط بین ضربآهنگ قرآن و معانی الهی، که سبب شده این نوع ضربآهنگ از جنبههای مهم اعجاز قرآن کریم گردد، امری ضروری است.
) و ضربآهنگ حاصل از آنها با فضای حاکم بر سوره، و بیان دلیل شیوع نوعی خاص از فاصله در یک سوره، و دلیل شیوع نوعی خاص از آواها در سورههای نازعات و تکویر میپردازد، تا از این طریق جنبهای متفاوت از اعجاز ضربآهنگ فاصلهها و آواهای قرآن را تبیین کند؛ اما مقاله ذکر شده به این جنبه از اعجاز ضربآهنگ فاصلهها نپرداخته است و با پژوهش حاضر متفاوت است.
سپس به معناشناسی حروف روی در آیات قرآن پرداخته، و معتقد است که تنوع حروف روی فاصلهها در سورههای مختلف باعث تنوع بافت و فضای هر سوره شده است و با رفتن از یک سوره به سورۀ دیگر، خواننده متوجه این تغییر میشود؛ اما همچون پژوهش حاضر به شمارش انواع فاصله و ذکر دلیل فراوانی نوع خاصی از آن در یک سوره نپرداخته است.
پس میتوان گفت که پژوهش حاضر از دو جهت با پژوهشهای پیشین متفاوت است؛ نخست اینکه به بحث و بررسی دقیق در مورد علل اهتمام آیات سورههای نازعات و تکویر به نوع خاصی از فاصله و نوع خاصی از آوا در بین انواع مختلف آنها میپردازد؛ و دوم اینکه سعی در تبیین تناسب بینظیر ضربآهنگ فاصلهها و آواهای مختلف در سورههای نازعات و تکویر با فضای حاکم بر دو سوره دارد.