چکیده:
مهمترین محصول گیلان از دوره ی صفویه تا اواخر عصر قاجار تولید و صادرات ابریشم بود. ابریشم در عصر قاجار جزو عواید حکومتی بوده و در اقتصاد ایران نقش تاثیرگذار و حیاتی داشت. ابریشم در کنار سایر محصولات گیلان، مانند برنج، زیتون، توتون و غیره نقش مهمی در مناسبات بازرگانی ایران با بازارهای جهانی ایفاد کرده است. در دور هی سلطنت ناصرالدی نشاه ابریشم گیلان ازلحاظ کیفیت و کمیت فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشت. شیوع بیماری تخم ابریشم، سبب کاهش تولید و رکود آن در بازارهای جهانی و درنتیجه ضعف اقتصادی ساکنان گیلان شد. درحالیکه پیش از بروز بیماری، تولید ابریشم مه مترین منبع درآمد ارزی کشور به حساب می آمد و از شاخص ترین محصولات صادراتی کشور شمرده می شد.
بررسی وضعیت ابریشم گیلان در اقتصاد ایران و نقش بیماری های کرم ابریشم در نابودی آن
و چگونگی مقابله دهقانان گیلانی برای برون رفت از این بحران اقتصادی، از مسائل مورد نظر مقاله حاضر
است. این مباحث با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و با روش توصیفی – تحلیلی و آماری مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. براساس یافته های تحقیق حاضر صنعت ابریشم گیلان در اوایل حکومت ناصرالدین شاه در وضعیت بسیار مناسبی قرار داشته و از پایه های اصلی اقتصاد ایران محسوب می گردید اما با ظهور و پیشروی بیماری کرم ابریشم دوره ی افول را آغاز میکند تا آنجا که بسیاری از پرورش دهندگان کرم ابریشم، در نهایت مجبور به تغییر کاربری زمین شدند.
From Safavid period to the late Qajar, the production and exportation of silk had been considered
as the main product of Gilan province. In the period of Qajar, the silk, as a government revenue
besides other products including rice, olive, tobacco, etc. had a vital impact on the commercial
relations between Iran and global markets. In the reign of the Naser-al-din shah, Gilan’s silk had
ups and downs in terms of quality and quantity. An epidemic of disease among silkworm seeds
caused the reduction of the silk production and its stagnation in the global markets. Before the
outbreak of disease, the production of silk was the main source of foreign income and it was one
of the most prominent export goods.Study the role of Gilan’s silk on the Iranian economy and
diseases of the silkworm seeds on its destruction and the ways Gilanian farmers tried to get out of
this economic crisis have been understudie. The method of this research is descriptive-analytical
with library resources and statistics approach. The findings of the research indicate that the Gilan’s
silk status was sufficiently good in the early reign of the Naser-Al-Din shah and it was considered
as one of the main bases of Iranian economy but with the appearance and widespread of silkworm
disease, this product was doomed to failure and forced silkworm farmers to farm alteration.
خلاصه ماشینی:
"٦٩ قیمت هر کیلوگرم ابریشم درجه یک در گیلان سال ارزش سال ارزش ١٢٧٣ ق / ١٨٥٧ م ٤٥ تا ٥٨ فرانک ١٢٨٨ ق / ١٨٧٢ م ١٤ فرانک ٨١-١٢٨٠ ق / ٦٥- ١٨٦٤ م ٥٠ فرانک ١٢٩٤ ق / ١٨٧٨ م ١٣ فرانک ٨٢-١٢٨١ ق / ٦٦- ١٨٦٥ م ٦٥ تا ٧٠ فرانک ١٣٢٢ ق / ١٩٠٥ م ٣٣ تا ٤٢ فرانک ٧٠ ٨٣-١٢٨٢ ق / ٦٧- ١٨٦٦ م ١٩ فرانک در جدول فوق روند افزایش قیمت ابریشــم در ســال ١٢٨٠ ق / ١٨٦٤ م نشان داده شده است که از علل مهم آن می توان به بروز بیماری کرم ابریشم در اروپا و کاهش محصول آن در بازارهای جهانی اشاره کرد.
جدول کاهش ابریشم گیلان بر حسب لیره استرلینگ تاریخ مقدار محصول ارزش ١٢٦٠ ق / ١٨٤٥ م ١٠٠٠,٠٠٠ گیروانکه ٤٥٠,٠٠٠ لیره ١٢٨٠ ق / ١٨٦٤ م ٢,١٩٠,٠٠٠ گیروانکه ١,٠٠٠,٠٠٠ لیره ١٢٨١ ق / ١٨٦٥ م ١٢٣,٠٠٠ گیروانکه ٦٦٧,٠٠٠ لیره ١٢٨٢ ق / ١٨٦٦ م ٦١٢,٥٠٠ کیلوگرم ٧٤٣,٠٠٠ لیره ١٢٨٣ ق / ١٨٦٧ م ٥٠٣,٤٠٠ کیلوگرم ٥٠٧,٠٠٠ لیره ١٢٨٤ ق / ١٨٦٨ م ٤٠٣,٤٠٠ کیلوگرم ٤٥١,٠٠٠ لیره ١٢٨٥ ق / ١٨٦٩ م ٣٢٣,٠٠٠ کیلوگرم ٣٠٢,٠٠٠ لیره ١٢٨٦ ق / ١٨٧٠ م ٤١٨,٠٠٠ کیلوگرم ٣٩٩,٠٠٠ لیره ١٢٨٧ ق / ١٨٧١ م ٣٥٠,٤٠٠ کیلوگرم ٢٨٦,٠٠٠ لیره ١٢٨٨ ق / ١٨٧٢ م ٢٨٦,٦٠٠ کیلوگرم ٢٢١,٠٠٠ لیره ١٢٨٩ ق / ١٨٧٣ م ٣٤٧,٤٠٠ کیلوگرم ٢٣٥,٠٠٠ لیره ١٢٩٠ ق / ١٨٧٤ م ٦٤٤,٧٠٠ کیلوگرم ٣٣٠,٠٠٠ لیره ١٢٩١ ق / ١٨٧٥ م ٢٤٥,٤٠٠ کیلوگرم ١٠٥,٠٠٠ لیره ١٢٩٢ ق / ١٨٧٦ م ٢٦٢,٢٠٠ کیلوگرم ٢١٥,٠٠٠ لیره ١٢٩٣ ق / ١٨٧٧ م ٢١٠,٠٠٠ کیلوگرم ١٢٣,٠٠٠ لیره ٩٢ هرچند در بیضع سـال ها میزان ابریشم تولیدشده بیشتر از سال قبلی خود است ، اما به طور کلی تحت تأثیر بیماری کرم ابریشــم بوده اســت ."