چکیده:
بازده عملکردی مسجد مانند هر فضای عملکردگرای دیگر، تحت تاثیر چیدمان فضایی آن قرار دارد. در واقع فضاهای مذهبی دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند که از آغاز اسلام تاکنون بدون تغییر باقی مانده و تنها مختص به خود این فضاهامی باشند. این ویژگی-های خاص سبب پایداری استفاده از الگوهایی خاص در معماری این گونه از بناها شده است. چگونگی ارتباط بین ورودی،حیاط و شبستان)های( مسجد از جمله این ویژگ یهاست که در بسیاری از موارد وجود عنصری به عنوان ایوان در سازمان فضایی این بناها، نقش یک گر هیارتباطی را ایفا نمودهوبه عنوان یک فضای نیم هباز، ارتباط میان حیاط و شبستا نهای مسجد را فراهم م یآورد. لذا پژوهش حاضر به بررسی ایفا نموده و به عنوان نقش ایوان در ارتقای راندمان عملکردی مسجد م یپردازد. ابزار سنجش موضوع تحقیق حاضر تئوری نحو فضا می باشد. این نظریه قادر است که اطلاعات مربوط به ویژگی های ساختاری پیکر ه بندی فضایی بنا را به منظور تجزیه و تحلیل آن، » نر م افزار « و » نمودارهای توجیهی « در اختیار پژوهشگران قرار دهد. شیو ه ی مورد نظر دارای دو ابزار می باشد که شامل
است.به منظور دست یابی به این هدف، پس از بررسی ادبیات پژوهش، شاخص های مرتبط با راندمان عملکردی فضا استخراج و معرفی می گردد. در مرحله ی بعد، به منظور تحلیل میزان راندمان عملکردی، پس از ترسیم نموداهای توجیه ی مربوط به هر فضا، بخشی از شاخص ها با استفاده از روابط ریاضی نحو فضا آنالیز شده و بخشی دیگر با استفاده از نرم افزار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.بر این اساس در مجموع، راهبرد مورد استفاده در پژوهش، کمی خواهد Depthmap بود.نتایج نهایی مستخرج از دو روش مذکور نشان داد که وجود ایوان و فضاهای وابسته به آن در ساختار فضایی مساجد باعث افزایش عمق فضایی، درجه هم پیوندی و پیوند بهتر میان فضای حیاط و شبستان می گردد که مجموع ه یاین
عوامل، ارتقای راندمان عملکردی بین فضای ورودی، حیاط و شبستا ن(های) مسجد را در پی دارد. از جمله دیگر نتایج مستخرج از این پژوهش می توان به تعداد ایوا نهای موجود در مساجد در ارتقای راندمان عملکردی آنها اشاره نمود؛ به این ترتیب که هرچه تعداد ایوا نها در مساجد حیاط مرکزی افزایش یابد؛میزان راندمان عملکردی آن نیز به مراتب افزایش می یابد.