چکیده:
در دنیای جهانی شده، توسعه و افزایش قدرت و ثروت همواره دغدغه اصلی دولتهایی محسوب میشود که براساس آرا مردم شکل گرفته اند. رهبران این کشورها به خوبی به این مسئله واقف هستند که بی توجهی به امر توسعه و مولفه های آن میتواند در آینده خطرات جدی بر امنیت ملی آن ها داشته باشد. هم چنین آن ها میدانند که افزایش قدرت دیگر کشورها به خصوص همسایگان (چنان چه نتوانند پابه پای آن توسعه پیدا کنند) به نوعی تهدیدی برای آن ها در نظر گرفته میشود. براساس تجارب جهانی بدون ارتباط با دنیا، توسعه و افزایش قدرت و ثروت ملی امکانپذیر نیست. این مسئله مفروض پژوهش حاضر میباشد. بر این اساس، هدف این پژوهش این است که نقش سیاست خارجی را در توسعه ملی ایران بررسی کند. در این راستا، سوالی که مطرح میشود این است که سیاست خارجی چه نقشی میتواند در پیشبرد توسعه ملی ایران داشته باشد و الزامات سیاست خارجی توسعهگرا چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که سیاست خارجی ایران در پیشبرد توسعه ملی و افزایش قدرت و ثروت کشور نقش کلیدی دارد و بدون در پیش گرفتن رویکرد اقتصادی در سیاست خارجی و ارتباط نزدیک با کشورهای پیشرفته، توسعه در ایران اتفاق نمیافتد. اتخاذ سیاست خارجی توسعه گرا هم نیازمند به کارگیری سیاستها و راهبردهایی است که در این پژوهش به برخی از مهم ترین آن ها پرداخته میشود.
خلاصه ماشینی:
"برخی اقدامات اساسی و سیاستهایی که تصمیمگیران کشور باید در روند توسعه ایران و قدرتمندی این کشور در پیش بگیرند به شرح زیر است: - درک و شناخت ساختارهای جدید قدرت در نظام بینالملل (اعم از ساختار دانش، ساختار تولید، ساختار امنیت، ساختار مالی) بهمنظور بهرهگیری از آنها در راستای توسعه ایران، - شناسایی ظرفیتهای بالقوه ایران در حوزههای اقتصادی، سیاسی، اقلیمی، ژئوپلتیکی، گردشگری، علمی، فناوری، فضای سایبری، - شناسایی قابلیتها و ظرفیتهای بالقوه کشور در حوزه علم و فناوری با هدف ایفای نقش پیشگام علمی در منطقه - ارائه راهکارهای بدیل برای فعال کردن ظرفیتهای بالقوه کشور در راستای قدرتمندی ایران، - استفاده از ظرفیتهای ملی و بینالمللی در جهت کارآمدی هرچه بیشتر سیاست خارجی ایران در دستیابی به ساختارهای جدید قدرت در نظام بینالملل و چگونگی به کارگیری آنها، - شناسایی منابع و امکانات بینالمللی در حوزههای جریانهای مالی، تولیدی، علمی، فناوری، سیاسی- امنیتی با هدف بهرهمندی از آنها در راستای توسعه ایران، - درک مبتنی بر واقعیت از روند جهانیشدن و تاثیر آن بر مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی، دفاعی و اقلیمی ایران، - شناخت تحولات علمی و فناوری روز که بر حوزههای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی، دفاعی و اقلیمی ایران تاثیرگذار است، - امکانسنجی راههای مشارکت فعالانه ایران در رژیمها و نهادهای بینالمللی و چگونگی استفاده از ظرفیت آنها در توسعه کشور، - شناسایی تهدیدات کشور در حوزه اقتصادی شامل تداوم تحریم، نقش حاشیهای ایران در تقسیم کار بینالمللی، بیثباتی اقتصادی، توزیع نامتعادل درآمدها، ساختار سنتی تولید و تجارت و راهکارهای رفع آنها، - شناسایی تهدیدات کشور در حوزه سیاسی همانند منزوی شدن ایران و ارائه راهکارهای برون رفت از آن، - راهکارهای ارتقای جایگاه ایران در نوآوریهای علمی، - راهکارهای جذب سرمایهگذاری خارجی با هدف انتقال دانش و فناوری پیشرفته خارجی به کشور، - راهکارهای استفاده از منابع هیدروکربنی در کشور و در منطقه در راستای توسعه ایران، - شناسایی زیرساختهای فیزیکی مؤثر برای رشد و توسعه اقتصادی در کشور، - استفاده از اشتراکات و ظرفیتهای فرهنگی، قومی، زبانی، دینی و مذهبی ایران و کشورهای همسایه و منطقه با هدف توسعه ایران، - امکانسنجی ایجاد امنیت پایدار در کشور به عنوان یکی از اصلیترین پیششرطهای توسعه اقتصادی ایران، - چگونگی استفاده از موقعیت جغرافیایی شرق- غرب و شمال- جنوب منطقه (جاده ابریشم، دسترسی به آبهای جنوب) در توسعه ایران، - شناسایی شبکههای ارتباطی و حملونقلی جنوب، شمال، غرب و شرق کشور و نقش آن در همگرایی منطقهای."