چکیده:
این مقاله به بررسی نقش معنایی پسوند-ی در چارچوب نظریة نمود معنایی واژی لیبر میپردازد. این نظریه با استفاده از هفت مشخّصة معنایی و یک اصل به نام اصل همنمایگی، نقش معنایی عناصر واژی و عملکرد آنها را در فرایندهای ترکیب، اشتقاق و تغییر مقوله بررسی میکند. این نظریه برای هر عنصر واژی حتّی وندها هم یک اسکلت معنایی و یک بدنة معنایی در نظر میگیرد. نتیجة حاصل از این بررسی این است که پسوند -ی دو وند همآوا است که هر کدام یک نقش دارد: اسمسازی و صفتسازی؛ -ی اسمساز اسکلت معنایی [-مادّه، پویا ([ ]) ] و -ی صفتساز اسکلت [-مادّه، ([ ]) ] را به اسکلت پایه اضافهمیکند. دیگر نقشهای منتسب به آنها به دلایل دیگری مانند گسترش معنایی و نیاز دنیای واقعی گویشور به عناصری و نبود وندهای لازم برای ساخت آن عناصر باعث شده که این وند برای این نقشها هم بهکار رود.
خلاصه ماشینی:
٢- نظریۀ نمود معنایی واژی (lexical semantic representation) زبان شناسان هم مانند فیزیکدانان و شیمیدانان همواره برای پی بردن به ماهیت مواد مورد مطالعۀ خود کوشیده اند کوچکترین ذرات یا نخستی های تشکیل دهندة آنها را بیابند و از این طریق هستی و چیستی و فرایندهای حاکم بر کنش و واکنش های ایجاد آنها را بررسی کنند.
برای آشنایی با اسکلت های معنایی که در آنها مشخصه های معنایی کمیتی به کاررفته باشد، دو اسکلت معنایی از زبان انگلیسی و از لیبر(٢٠٠٤) نقل می کنیم : (19) re- [ +CI([ ], < base>)] (20) -ery, -age [+B,+CI([ ], <base>] این اسکلت ها نشان می دهد که وندها هم مانند سایر عناصر واژی مشخصۀ معنایی و موضوع دارند و وجود <پایه > نشانگر آن است که این عناصر به پایه می پیوندند.
او معتقد است که یکی از لایه های معنایی رامی توان با مشخصه هایی نسبتا ثابت بیان کرد، اما از شمار و کیفیت آنها اطمینان ندارد، چون معتقد است که این مشخصه ها از زبانی به زبانی دیگر ممکن است متفاوت باشد و حتی برای بیان مشخصه های زبانی مانند انگلیسی باید با دقت بیشتر بعد از بررسی عناصر واژی مشخصه ها را ارائه کرد.
٣-١- پسوند -ی اسم ساز صادقی (١٣٧٠) در رابطه با نقش این وند در اسم سازی می نویسد: -ی در کلماتی مانند خوبی ، مردی ، بندگی ، و غیره بی شک پسوند اسم معنی (یا حاصل مصدر) است و به انواع مختلف کلمه ، از صفت و حروف اضافه (مانند چونی)، و وابسته های پرسشی (مانند چگونگی) و غیره ملحق می شود و مفهوم انتزاعی آنچه را که از پایۀ این کلمات اراده می شود، نشان می دهد.