چکیده:
لالایی ها و نغمه های ناز و نوازش، بخشی از ادبیات شفاهی محسوب می شوند که گرچه مخاطبان آن
کودکان هستند اما آن را در زمره ادبیات زنان می توان تحلیل و بررسی نمود. هدف از مطالعه حاضر،
تحلیل مضامین و محتوای بخشی از ترانههای مادران کرد (لالایی و ترانه ناز و نوازش) از دیدگاه
مردم شناسی، بررسی وضعیت زنان در آنها و همچنین کندوکاو پیرامون کارکردهای پنهان این
ترانه هاست. این بررسی به شیوه تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. مدارک مورد بررسی ابتدا در سه
طبقه کدگذاری شده و هر طبقه شامل مقولات مرتبط است. جامعه آماری کتاب ژان ژین (لالایی های
مادران کرد) به کوشش هاشم سلیمی و ثریا کهریزی است که از مجموعه لالایی های مناطق مختل با
گویش های گوناگون، به دلیل آشنایی بیشتر نگارنده با گویش سورانی مکری، 12 ترانه کردی با این
گویش به صورت هدفمند (معیار محور) انتخاب شده است. نتای مطالعه نشان می دهد که لالایی ها و
ترانه های ناز و نوازش به عنوان نوعی از ترانههای زنانه در ادبیات شفاهی کردها ، علاوه بر کارکرد
آشکار خواباندن و نوازش کودک، دارای کارکردهای پنهان نیز هستند. کارکرد بازتاب شرایط جامعه
(شرایط سیاسی اجتماعی، اعتقادی، اقلیمی و معیشتی) ، کارکرد رابطه مادر با کودک (ابراز عشق،
آموزش درس های زندگی، انتظار وفاداری از کودک) و کارکرد ترانه ها برای مادر (بیان آورزهای
دست نیافته و تخلیه روحی) از مهم ترین یافته های مترتب است بر کارکردهای این گونه از ادب شفاهی
است. به طوری که می توان ادعا کرد همچون کانالی فردی اجتماعی در رابطة میان مادر با کودک یا
مادر با جامعه اش عمل می کنند.
خلاصه ماشینی:
"٢. آموزش درس های مهم زندگی ئه من ته مه ننا ده که م له خودای، رؤله قه ت له من نه مری amin tamanây dakam la xudây, rola qat la min namri من از خدا میخواهم ، فرزندم هیچ گاه مرگت را نبینم وه ره روله ریگات دووره و گه لیک هه ورازه vara rola regât dura v galek havrâza بخواب فرزندم که راه دور و دراز و سختی در پیش داری ******** لایی لایی خه لکی به سه ر زمانه lâyi lâyi xalki basar zimâna لالایی مردم سرزبانی و ظاهری است لای لایی دایکت ، به دل و به گیانه lâyi lâyi dâykit, ba dil u ba giyâna لالایی مادرت از دل و از جان است ******** روله گیان بؤ چی له شای بووی یاغی qiy buy yaai la sn bocrola giya فرزند عزیزم چرا بر شاه یاغی شده ای ذاوه که ت هه صگرت بؤ یاجی بصاغی râvakat halgirt bo yâjibilâqi شکارت را به یاجی بلاغ بردی یا خوصا بتبینم هه ر به له ش ساغی qisabitbinim har ba las ̂xulaya الهی همه وقت سلامت ببینمت مادر در لالایی میخواهد کودکش را با واقعیت های زندگی و دنیای واقعی آشنا کند."