چکیده:
در این پژوهش با استفاده از روش ایرانی IMDPA، حساسیت اراضی منطقه سراوان به بیابانزایی ارزیابی و بررسی شده است. برای این منظور، پس از بررسی و ارزیابیهای اولیه، چهار معیار اقلیم، پوشش گیاهی، خاک و فرسایش بادی بهعنوان مهمترین معیارهای موثر در بیابانزایی منطقه با شاخصهای متفاوت در نظر گرفته شد. با استفاده از روش فوق، امتیازات هر شاخص در معیار مربوطه مشخص و ارزش هر معیار با محاسبه میانگین هندسی امتیاز شاخصهای آن مشخص شد. پس از آن هر یک از معیارها به صورت لایههای اطلاعاتی وارد محیط GIS شدند. با رویهمگذاری و تلفیق لایههای رستری معیارهای مذکور و محاسبه میانگین هندسی معیارها بهکمک فرمول DM=(SI×WEI×VI×CLI)1/4 و تجزیه و تحلیل آن با استفاده از مدل IMDPA نقشه شدت بیابانزایی منطقه بهدست آمد. نتایج حاصل از این ارزیابی نشان میدهد، 24/ 45 درصد منطقه از نظر درجه بیابانزایی در کلاس متوسط و 39/ 54 درصد آن در کلاس شدید قرار دارد و 37/ 0 درصد منطقه که شامل مناطق مسکونی بود، در هیچ کلاسی قرار نگرفت. معیار اقلیم با ارزش عددی 1/ 3، بیشترین تاثیر و معیار خاک با ارزش عددی 35/ 2، کمترین تاثیر را در بیابانزایی منطقه دارد. همچنین معیارهای پوشش گیاهی و فرسایش بادی بهترتیب با ارزشهای عددی 62/ 2 و 87/ 2 شدت بیابانزایی شدید را نشان میدهد.
خلاصه ماشینی:
همچنین میتوان روشهای ASSOD، LADA ارائهشده در کنفرانس 2002، TAXONOMY، GLASOD (بابایف و همکاران 1993) و بررسی روش MEDALUS در منطقۀ کاشان - Mediterranean Desertification and Land Use - Environmental sensitive Arias - Iranian Classification of Desertification در سال 1383 را نام برد که خسروی انجام داد و در نقاط مختلف جهان بهمنظور ارزیابی و تعیین شدت اثر عوامل مؤثر در ایجاد شرایط بیابانزایی انجام شده یا در حال انجام است.
رابطۀ (4): 3 /1 (شاخص خشکی× تداوم خشکسالی× میزان بارش)= معیار اقلیم جدول 4- شاخصهای معیار اقلیم برای ارزیابی پتانسیل بالفعل بیابانزایی شاخص وضعیت بالفعل بیابانزایی و دامنۀ امتیازدهی 50/1-1 50/2-51/1 50/3-51/2 4-51/3 حدود بارش سالانه (میلیمتر) > 280 280-150 150-75 75 > شاخص خشکی UTI 150-180 120-150 90-120 0-90 شاخص تداوم خشکسالی 3 تا 4 سال 5 تا 6 سال 6 تا 7 سال بیشتر از 7 سال لایههای اطلاعاتی مربوط به هر شاخص پس از تعیین امتیاز هر رخساره (با توجه به مطالعات صحرایی و استناد به کار سایر پژوهشگران و با توجه به شرایط منطقه) با استفاده از مدل مورد مطالعه در محیط ILWIS تهیه شد (ذوالفقاری، 1390).
به عبارت دیگر در این روش هر معیار از میانگین هندسی شاخصهای خود طبق رابطۀ (5) بهدست میآید (احمدی 1383): رابطۀ (5) که در آن: Index-x: معیار مورد نظر Layer: شاخصهای هر معیار n: تعداد شاخصهای هر معیار در نهایت پس از تهیۀ لایههای مربوط به معیارهای مورد مطالعه از تلفیق لایههای اطلاعاتی چهار معیار خاک، فرسایش بادی، پوشش گیاهی و اقلیم بر اساس رابطۀ (6) در محیط نرمافزار ILWIS3/3 نقشۀ نهایی وضعیت فعلی بیابانزایی منطقه بهدست آمد و با توجه به شکل 6 طبقهبندی شد.
Dry lands, Deserts & Desertification Conference December 14-17.