چکیده:
پژوهش پیشرو به بررسی معنایی دو حرف اضافه læ و wæ از گویش کردی گورانی میپردازد. رویکرد این پژوهش معناشناسی شناختی است و بهطور ویژه الگوی چندمعنایی سامانمند (تایلر و ایوانز، 2007، 2003؛ ایوانز و تایلر، a2004، b2004؛ ایوانز، 2004، 2005، 2006) و معیارهایی که در این الگو برای شناسایی مفهوم اولیه (پیشنمونه) و مفاهیم مجزای حروف اضافه مکانی پیشنهادشده است، به کار گرفته میشود. یافتههای پژوهش نشان میدهد که مفهوم اولیه læ بیان «آغاز، مبدا و منشا» است و مفهوم اولیه wæ «گیرنده و مقصد» را بیان میکند. در شبکه معنایی læ سه خوشه معنایی (استعاری، شمول و سنجش) و شانزده مفهوم مجزا وجود دارد. شبکه معنایی wæ نیز دارای پنج مفهوم مجزا است و هیچ خوشه معنایی در آن دیده نمیشود. یافتهها همچنین گویای آنست که معیارهای مطرحشده در این الگو از کارایی بالایی در شناسایی و دستهبندی مفاهیم مجزا و مفهوم اولیه حروفاضافه برخوردارند.
خلاصه ماشینی:
رویکرد این پژوهش معناشناسی شناختی است و به طور ویژه الگوی چندمعنایی سامان مند (تایلر و ایوانز، ٢٠٠٧، ٢٠٠٣؛ ایوانز و تایلر، a٢٠٠٤، b٢٠٠٤؛ ایوانز، ٢٠٠٤، ٢٠٠٥، ٢٠٠٦) و معیارهایی که در این الگو برای شناسایی مفهوم اولیه (پیش نمونه ) و مفاهیم مجزای حروف اضافۀ مکانی پیشنهادشده است ، به کار گرفته میشود.
اینان (برای نمونه تایلر و ایوانز، ٢٠٠٧: ١٨٦) بر این باورند که حروف اضافه دارای یک معنای اولیه و کانونی هستند که با گذشت زمان و بر اثر کاربرد در بافت های گوناگون ، دستخوش گسترش معنایی شده و معناهای مرتبط دیگری را میپذیرند.
Principled polysemy model پرسش های پژوهش عبارت اند از: ١) شبکۀ معنایی دو حرف اضافۀ læ و wæ در کردی گورانی در چهارچوب الگوی چندمعنایی سامان مـند چـگونه است ؟ ٢) معـیارهای مطرح شده در این الگو به منظور شناسایی و دسته بندی مفاهیم مجزای حروف اضافه و بازشناسی مفهوم اولیه از میان این مفهوم های مجزا تا چه میزان در واکاوی چندمعنایی دو حرف اضافۀ læ و wæ کارایی دارد؟ این مقاله در پنج بخش سازمان دهی شده است .
برای نمونه ، تایلر و ایوانز (٢٠٠٧) در بررسی چندمعنایی حرف اضافۀ over انگلیسی دریافتند که این حرف اضافه ١٤ معنای مجزا دارد که در ٨ مورد از آنها عنصر پیکر در جایگاه بالای عنصر پهنه قرار میگیرد و نتیجه گرفتند که معنای «بالا» در شبکۀ معنایی over چیرگی و برتری دارد.