چکیده:
این پژوهش به بررسی ویژگی های معماری مکان در طراحی صحنه با رویکردی تحلیلی به فیلم های ایرانی «پری»، ساخته مهرجویی و «مادر»، ساخته حاتمی از زاویه دید طراحی صحنه ی ایرانی می پردازد و در تحلیل فضای معماری از اندیشه های کریستین نوربرگ شولتز بهره می گیرد. مقاله حاضر با روش تحلیلی ـ توصیفی با تکیه بر روش نشانه شناسی بصری و نیز تلفیقی از تحقیق کیفی مفاهیم معماری را در صحنه فیلم باز شکافی می کند، فرآیند حاصل از این پژوهش ما را به معنای راستین طراحی صحنه ی ایرانی رهنمون می سازد، هم چنان که معنای راستین معماری، نه شکل و کالبد مکان یا فضا، بلکه برهمکنش میان آن شکل و کالبد معمارانه و زندگی ویژه ای است که در آن مکان می گذرد، نتایج به دست آمده رهیافتی است به انگاره «معماری فیلم» و طراحی معماری مفهومی در فیلم های ایرانی برای احراز هویت ملی که با تحلیل ها و مدل ارائه شده، نشان داده شده است که عناصر معماری در آفرینش فضا و ادراک زیباشناسانه صحنه بسیار موثر بوده است.
خلاصه ماشینی:
" جدول ٣: تحلیل صحنه های اصلی و مراتب فضا در لوکیشن های غالب فیلم «پری » براساس نظریه فضای هستی نوربرگ شولتز (مأخذ: نگارندگان ) معماری صحنه همگون با حالات فیزیکی ـ روحی ـ معنوی مکان فضای سکونت از دیدگاه نوربرگ شولتز نمایش فضایی غبارآلود، غرق شدن پری در حوض آب ، انطباق آن با غبارآلود بودن ذهن پری کاروانسرای قدیمی (حوض آب ) نهاد نمایش فضای تاریک و تیره خانه ، اتاق های تودرتو ـ انطباق باحالت سرگشتگی و تردید پری خانه پدری (اتاق پری ) فضای خصوصی نورگیرهای سقفی در بازار، انتهای روشن بازار، وجود تضاد بین فضای داخل و خارج بازار ـ هدایت از تاریکی به سوی روشنایی، بارقه هایی از تغییر و تحول بازار فضای شهری سردر دانشگاه بسیار روشن و نورانی ـ راهروی دانشگاه بسیار تاریک وهم آلود، کلاس درس بسیار روشن و پرنور ولی لباس پری تیره است ـ نمایانگر افکار بی رنگ کسانی که در دانشگاه تحصیل می کنند و عدم وجود اعتقاد راسخ میان آدم ها در دانشگاه دانشگاه (سردر، راهرو، کلاس درس ) نهاد نمایش خانه در حال تعمیر ـ ساکنان خانه نیازمند بازسازی اندیشه و باور خانه پدری فضای خصوصی شهری سنتی با معماری خاص و دور از هیاهوی مدرن ـ پری در جست وجوی معنا اصفهان فضای شهری فضایی روحانی و مقدس با تم آبیرنگ نمایانگر نوعی پاکی و صلابت ـ رفتن پری به دنیایی ماورای دنیای زمینی مسجد شیخ لطف الله نهاد نمایش رستورانی با پنجره های بزرگ و نورانی با شیشه های رنگی، چهره آدم ها در تاریکی ـ نمایانگر برآورده ساختن نیاز جسمی آدم ها درحالی که روح آن ها در تاریکی است رستوران قرمز (درون ) نهاد نمایش چشم اندازی از مسجد شیخ لطف الله همراه با تابش نوری خیره کننده ـ بی هوش شدن پری و رفتن به عالم خلسه رستوران قرمز (پشت بام ) نهاد نمایش پری در تاریکی و داداشی در روشنایی ـ تلاش داداشی برای رساندن پری به واقعیت (نوری در تاریکی ) زیرزمین (درون ـ پشت بام ) فضای خصوصی نمایش کلبه ای سرد و تاریک ـ تصمیم پری به خودکشی کلبه ساحلی سوخته فضای خصوصی نمایش نوری خیره کننده ولی مبهم ـ به نتیجه رسیدن پری طبیعت و نیزار آبادی (سکونتگاه طبیعی ) نمونه موردی ٢- فیلم «مادر»(٢) تجربه ذهنیودرکغنایفضایخانه یکیازمهم ترین ویژگیهـایفـیلم مـادراسـت ، سوته دلان ومادردوفیلمیهستندکـه حـاتمیدرآنهـابـه خـانواده ومفـاهیم خانـه و معماریایرانیمیپردازد(پهلوان ،١٣٨٧:٤١)."