چکیده:
کتاب تاریخ ایران در دوره قاجاریه: عصر آقامحمد خان که به همت انتشارات دانشگاهی سمت به چاپ رسیده، بخشی از مجموعه ای است که بنا دارد تاریخ قاجار را با نگاهی نو همراه با بازبینی منابع، در دسترس علاقه مندان قرار دهد. در واقع اهمیت این برهه از تاریخ ایران و البته کتب کم شماری که به نسبت این اهمیت به بررسی آن پرداخته اند، انگیزه ای شده تا این مجموعه با موشکافی، بازبینی منابع و متون دست اول را هدف خود قرار دهد و کوشش کند تاریخ قاجار را از ابتدای تاسیس تا روزگار مشروطه، با همین رویکرد عرضه کند. مولف این اثر توانسته با بهره گیری از نقد روایات تاریخی و بازاندیشی در آن چه عموما پیش فرض های ذهنی اهل تاریخ بوده اند، در جهت نیل به هدف خود که همانا حفظ بی طرفی و پاسخ دادن به برخی مجهولات و آشفتگی های تاریخی این عصر است، کامیاب باشد.
خلاصه ماشینی:
"» (ص ٤٩٧) در ایــن مقالــه کوشــش شــده بــا واکاوی فصل به فصــل کتــاب و همراه شــدن بـا دیـدگاه نویسـنده ، عملکـرد مؤلـف بـه بحـث گذاشـته شـود و مشـخص شـود تـا چــه حــد توانسته اســت پاســخ درخــوری بــرای برخــی مجهــولات تاریخــی و نیــز فرضیه هــای بنیادیــن کتــاب خــود ارائــه دهــد.
فصـل هفتـم «تاج گـذاری آقامحمدخـان در تهـران و آغـاز رسـمی فرمانروایـی قاجاریــه » نیــز بــا بررســی چگونگــی دگرگونی هــای قومــی و تجزیــه فــرارود از خـاک ایـران آغـاز بـا نگاهـی بـه مسـائل مهـم شـرق خـاک ایـران در آن روزگار ادامــه می یابــد و بــا پرداختــن بــه تکاپوهــای ســال های آخــر حکومــت خــان قاجــار تــا کشته شــدن او بــه پایــان می رســد.
ایــن فصــل گســترده از کتاب هــا بــا تمرکــز و وســواس نویســنده نــگارش یافتـه ، در پـی شـرح «ظهـور آقامحمدخـان قاجـار و نگاهـی بـه مبانـی اندیشـه او در تجدیــد وحــدت سیاســی ایران زمیــن » (ص ٢٢٠) وارد بحــث اصلــی می شــود و در آغــاز مثال هایــی بــرای نشــان دادن چگونگــی تحــول فکــری آقامحمدخــان قاجــار، به منظــور اثبــات دیــدگاه نویســنده مبنــی بــر این کــه او به دنبــال وحــدت سیاســی ایــران بــوده ، ارائــه می شــود.
«چشـم اندازی انتقـادی بـه گزارش هـای تفلیـس » عنـوان فرعـی در ایـن فصـل اسـت کـه بـاز هـم مؤلـف به دنبـال رسـم معهـود خـود بـا نگرشـی انتقـادی همـراه بـا اجتهـادات تاریخـی و نقـد روایـات ، تکـرار اعـداد ذکـر شـده در منابـع کهن تـر را کــه در روزگار مــا هــم صــورت می گیــرد، زیــر ســؤال می بــرد و ایــن امــر را موجــب آن می دانــد کــه «آثــار سیاســت منفــی اراکلی خــان در تشــویق روس هــا بــرای اســتیلا بــر قفقــاز» (ص ٣٩٤) به کلــی بــه حاشــیه رانــده شــود."