چکیده:
یکی از الزامات رشد و توسعه اقتصادی کشورها در جهان کنونی، اتخاذ سیاست و دیپلماسی مناسب در راستای تامین امنیت انرژیشان است. با اینکه نوع نگاه به امنیت انرژی از سوی تولیدکنندگان و مصرفکنندگان انرژی متفاوت است، اما میتوان گفت در برخی موارد امنیت انرژی آنها مکمل یکدیگر است؛ یعنی کشورها با آگاهی از سیاستهای امنیت انرژی همدیگر، میتوانند با اتخاذ سیاست و دیپلماسی مناسب روابط همکاریجویانه و یا حاصل جمع مضاعف را در پیش بگیرند که حاصل آن افزایش بهرهوری و سود هم برای مصرفکننده و هم تولیدکننده انرژی است. جمهوری اسلامی ایران یک کشور تولیدکننده مهم انرژی منطقهای و جهانی است و نخستین کشور در حوزه خلیجفارس بود که نفت در آن کشف شد. از همان ابتدای کشف نفت تاکنون، انرژی مهمترین کالای استراتژیک صادراتی و یکی از عوامل مهم توسعه و رشد اقتصادی و تحولات این کشور محسوب میشود. از اینرو دارا بودن روابط نزدیک با مصرفکنندگان انرژی، برای کسب موقعیت بهتر و سود بیشتر در حوزه انرژی، میتواند برای ایران حائز اهمیت باشد. در این پژوهش با توجه به جایگاه ویژه انرژی ایران در منطقه و جهان و همچنین اهمیت انرژی (نفت و گاز) در اقتصاد کشور، به بررسی تاثیر دیپلماسی انرژی بر امنیت انرژی جمهوری اسلامی ایران میپردازیم. در پایان نیز به ارائه راهکارهایی در حوزه دیپلماسی انرژی پرداخته میشود. نگارندگان در این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی بهره گرفتهاند.
خلاصه ماشینی:
"تهدیدهای این حوزه شامل ضعف قدرت دیپلماسی ایران (ضعف دستگاه، رویکردهای غیراقتصادی، ضعف توان کارشناسی)، انقطاع نسبی دیپلماسی انرژی کشور از حوزه اقتصادی، کمتوجهی به نقش کلیدی ایران در ژئوپلتیک انرژی منطقه – جهان (ذخایر، شاهراه جهانی نفت، انتقال و عبور خط لوله)، نقش حساس و مؤثر ایران در بازارهای جهانی نفت و امنیت عرضه انرژی، کاهش حجم و روند سرمایهگذاری انرژی، الگوی نامتعادل و نامناسب مصرف، آسیبپذیری در تحولات بازار نفت، فشارهای سیاسی غرب در محدود کردن جمهوری اسلامی ایران در توسعه صنعت انرژی میباشد (آذری،پیشین: 418).
از اینرو میتوان گفت جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک تولید کننده مهم انرژی، برای تأمین امنیت انرژی خود نیاز دارد تا روابط دیپلماتیک خود در حوزه انرژی را با جهان بازبینی کند و به عبارت دیگر دیپلماسی انرژی فعالی را در پیش گیرد.
میتوان گفت مهمترین اقداماتی که در این راستا باید انجام شود به قرار زیر است: گسترش روابط سیاسی و اقتصادی با کشورهای همسایه در راستای افزایش امنیت انرژی کشور؛ افزایش مشوقها و انگیزه برای سرمایهگذاران داخلی و خارجی جهت سرمایهگذاری در صنایع انرژی کشور؛ تلاش برای دستیابی مجدد به جایگاه خود در جریان نفتی بازار جهانی و ایجاد چارچوبی برای مصرف بهینه انرژی؛ اقدامات مناسب جهت مقاومت کشور در برابر تحریمها و محدودیتهای احتمالی در آینده براساس دکترین اقتصاد مقاومتی.
با قرار گرفتن درجایگاه مناسب بازارهای جهانی انرژی، ایران از یکسو نفت و گاز خود را با قیمت مناسبتری به فروش میرساند و از سوی دیگر طرفهای تجاری ایران به تدریج با ورود به صنعت نفت و گاز به توسعه این بخش کمک خواهند کرد، نهایتا اینکه با اتخاذ دیپلماسی سنجیده و جذب بازارهای مناسب انرژی امنیت انرژی پایدارتری برای کشور رقم خواهد خورد."