چکیده:
یکی از الزامات توسعه کشورها، منابع مالی و مدیریت آن می باشد. کشورهای دارای منابع طبیعی و به خصوص نفت که دارای منابع مالی فراوان می باشند، چنانچه نتوانند به نحو مطلوب درآمدهای فراوان نفتی را مدیریت نمایند، نه تنها در مسیر توسعه موفق نیستند، بلکه با مشکلات عدیده ای نیز روبرو می شوند. اکثر کشورهای نفت خیز که به دولت های رانتیر نیز معروف می باشند، با مشکل بیماری هلندی روبرو هستند و فقدان مدیریت بهینه درآمدهای نفتی منجر به بروز مشکلات اقتصادی در این کشورها می شود. چنانچه الگوی مدیریت درآمدهای نفتی در این کشورها به سمت کنترل و تخصیص بهینه درآمدهای نفتی در جهت توسعه اقتصادی آنها باشد، می توانند بر مشکلات اقتصادی و همچنین شومی منابع فائق آیند. این مقاله با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی با تجزیه و تحلیل مکانیسم های انتقال درآمد نفت به اقتصاد در دولت های
رانتیر، و با تاکید بر این نکته که نظریه دولت رانتیر و اقتصاد رانتی و همچنین مدیریت درآمدهای نفتی ناگزیر از پذیرفتن تغییر جدی به ویژه در کشور ما می باشد، همچنین با بررسی و آسیب شناسی مدیریت درآمدهای نفتی در ایران در پی آن است تا ضمن به چالش کشیدن یک مدل دولت رانتیر، راهکارهای برون رفت از این موضوع را نشان داده و الگویی جدید را برای مدیریت درآمدهای نفتی ارائه نماید.
خلاصه ماشینی:
"صندوق ثروت ملی با اهداف گوناگون از جمله حفظ اقتصاد از آثار بیماری هلندی، انتقال سرمایه به نسل های بعدی، ایجاد قاعده مالی مناسب ، ثبات اقتصادی وثبات بودجه تشکیل شده و بیشتر کشورهای دارای نفت ، جهت جلوگیری از بیماری هلندی، جلوگیری از کاهش درآمد _____________________________________________________ 1 - Sovereign Wealth Funds دولت با کاهش درآمدهای نفتی، استقلال بودجه دولت از درآمدهای نفتی و افزایش نظارت بر داراییهای نفتی راهاندازی این صندوقها را در دستور کار خود قرار دادهاند( Sovereign .
طبق طبقه بندی که مؤسسه صندوق ثروت ملی ١ انجام داده است ، صندوقهای ثروت ملی به ٥ طبقه تقسیم میشوند که عبارتند از: ١- صندوق تثبیت کننده ٢ : ایجاد ثبات اقتصادی و رفع اثر نوسانات قیمت نفت (شیلی، روسیه )؛ ٢- صندوق توسعه استراتژیک ٣ : ایجاد توسعه و افزایش درآمد ملی(سنگاپور، امارات متحد عربی)؛ ٣- صندوق پس انداز٤ : حفظ ارزش درآمدها برای نسل آینده؛ ٤- صندوق ذخایر بازنشستگی ٥ : تسهیل ذخایر دولتی برای تطابق با رشد سریع مصارف بازنشستگی عمومی در سالهای پیش رو و همچنین پشتیبانی از مدیریت بلندمدت درآمدهای نفتی (نروژ)؛ ٥- صندوق سرمایه گذاری ذخایر٦ : با هدف ذخیره منابع برای استفاده در آینده، سرمایه گذاری در بازارهای مالی(نروژ، آلاسکا، کویت ).
_____________________________________________________ ١ - بر اساس آمار قوانین بودجه سنواتی نمودار ٥ : همبستگی متغیرهای اقتصادی منتخب با نرخ رشد درآمدهای نفتی (رجوع شود به تصویر صفحه) بعد از سقوط قیمت ها به کمتر از ١٠ دلار در اواسط دهه ١٣٧٠ و تحت تأثیر قرار گرفتن برنامه های بودجه ای و عمرانی که تا حدود زیادی متوقف شدند، افتتاح حساب ذخیره ارزی جهت تعدیل فشارهای حاصل از نوسان قیمت نفت بر اقتصاد ملی در برنامه سوم توسعه به عنوان سازوکاری مطرح شد تا دولت بتواند در برابر نوسانات قیمت نفت تعادل اقتصادی خود را حفظ کند."