چکیده:
افزایش تغییر و تحولات در حوزه خانواده یکی از چالشهای اساسی خانواده در عصر کنونی است. پژوهش حاضر، به تبیین جامعهشناختی تغییرات جاری در خانوادههای شهر تهران با تکیه بر گرایش زوجین به شبکههای اجتماعی مجازی بر اساس نظریههای گیدنز، هابرماس، برگر و لاکمن، کاستلز، والدهال و کلاپر، تامپسون، نای و نظریه کاشت گربنر پرداخت. در این مطالعه که به روش پیمایش انجام شد، با کمک رویکردهای نظری درباره خانواده و نیز پژوهشهای موجود، ابعاد اصلی تغییرات خانواده در شهر تهران شناسایی و شاخصهایی برای سنجش آن پیشنهاد شد. تعداد 400 نفر نمونه به روش نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای و سهمیهای از بین زوجین ساکن در منطقه یک شهر تهران (به تعداد 112986 نفر) انتخاب شدند. از طریق پرسشنامه هدایت شده، اطلاعات جمعآوری و با نرم افزار spss تحلیل شد. یافتههای تحقیق نشان داد که تفاوت معناداری بین زوجین کاربر و غیرکاربر شبکههای اجتماعی مجازی از نظر سست شدن پیوندهای خویشاوندی، گرایشهای انزواجویانه، عدم پایبندی به تعهدات زناشویی، سردی روابط، بیاعتمادی زناشویی وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چند گانه و تحلیل مسیر، نشانه آن است که در مجموع 64% تغییرات جاری در خانوادههای شهر تهران بستگی به استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی دارد.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر، به تبیین جامعهشناختی تغییرات جاری در خانوادههای شهر تهران با تکیه بر گرایش زوجین به شبکههای اجتماعی مجازی بر اساس نظریههای گیدنز، هابرماس، برگر و لاکمن، کاستلز، والدهال و کلاپر، تامپسون، نای و نظریه کاشت گربنر پرداخت.
همچنین پژوهشی که به بررسی رابطه گرایش به شبکههای اجتماعی مجازی و تغییرات جاری در حوزه خانواده و در بین زوجین بپردازد، انجام نشده است.
بر اساس تئوری کاشت (که تئوری مورد نظر پژوهش حاضر است) شبکههای اجتماعی مجازی در شکلدهی به عقاید، نگرشها، آداب و رسوم و رفتارهای انسان تأثیری اساسی دارند، به نحوی که میتوانند این مقولات را نزد افراد جامعه بازتعریف کنند؛ زیرا از نظر تئوری کاشت، استفاده از رسانه همگانی از جمله شبکههای اجتماعی مجازی، تأثیری مهم در میزان شکلگیری نگرش نوین در کاربران دارد.
بین میزان استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی و تغییرات جاری خانواده در بین زوجین منطقه یک شهر تهران (سست شدن پیوندهای خویشاوندی زوجین، عدم پایبنیدی زوجین به تعهدات زناشویی، سردی روابط بین زوجین، گرایشهای انزواجویانه زوجین، بیاعتمادی زناشویی زوجین)، رابطه معناداری وجود دارد.
متغیرهای مستقل زمینه ای (پایگاه اقتصادی- اجتماعی) و متغیرهای مستقل اصلی (میزان گرایش به شبکههای اجتماعی مجازی مثل تلگرام، اینستاگرام، لاین، تانگو، وایبر، فیسبوک، واتساپ، گوگل پلاس، بیتالک، ایمو، اسکایپ) بر متغیر وابسته (تغییرات جاری خانواده در بین زوجین منطقه یک شهر تهران) تأثیر معناداری دارد.
با توجه به علامت مثبت در ضریب همبستگی رگرسیون، بین متغیرهای پایگاه اقتصادی- اجتماعی، میزان استفاده از شبکههای اجتماعی مجازی (متغیرهای مستقل) و تغییرات جاری در خانوادههای شهر تهران (متغیر وابسته) رابطه مستقیمی وجود دارد.