تاثیر فدرالیسم بر منازعات قومی: مطالعۀ موردی عراق مقاله

به دلیل تنوع قومی، زبانی و فرهنگی، ظرفیت بالقوه وقوع اختلافات و تنش‌های قومی در عمدة جوامع وجود دارد، اما ظهور و بروز منازعات قومی به رویکرد دولت‌ها در مدیریت و یا سرکوب تنوعات قومی، زبانی، فرهنگی و عواملی همچون ماهیت دولت‌ها و تجارب تاریخی بستگی دارد. از مهمترین مکانیسم‌هایی که دولت‌ها برای مدیریت تنوع قومی، زبانی و فرهنگی استفاده می‌کنند، فدرالیسم است. فدرالیسم به مفهوم تمرکززدایی و اعطای ادارة امور به مناطق برحسب تقسیم‌بندی جغرافیایی، فرهنگی و یا قومی است. اما کارکرد فدرالیسم در کاهش منازعات قومی، الزاما ایجابی و در جهت کاهش این منازعات نیست و در برخی از موارد منجر به تشدید منازعات قومی شده است. بر همین اساس، مسئله محوریِ پژوهش، بررسی تاثیر فدرالیسم بر منازعات قومی با تاکید بر منازعات قومی در عراق است. فرضیة پژوهش این است که فدرالیسم از طریق ایجاد ساختارهای بوروکراتیک، توسعة احزاب سیاسی، شناسایی و پذیرش اشتراکات فرهنگی و زبانی موجب محدودسازی و کاهش خشونت‌ها و منازعات قومی می‌شود. روش پژوهش، توضیحی ـ تبیینی با استراتژی قیاسی است و شیوه جمع‌آوری اطلاعات مراجعه به داده‌ها و اطلاعات در پایگاه‌های اطلاعاتی و بررسی روند منازعات قومی در عراق دوره صدام حسین و بعد از آن است.

فرضیۀ پژوهش این است که فدرالیسم از طریق ایجاد ساختارهای بوروکراتیک ، توسعۀ احزاب سیاسی، شناسایی و پذیرش اشتراکات فرهنگی و زبانی موجب محدودسازی و کاهش خشونت ها و منازعات قومی میشود. برای سازماندهی تحقیق ابتدا رویکردهای نظری دربارة ارتباط فدرالیسم و منازعات قومی بیان میشود، سپس با استفاده از دادهها و اطلاعات موجود در پایگاههای اطلاعاتی همچون شمارش اجساد عراقی ١، پایگاه دادههای جانبی یکپارچه ٢، تاثیر فدرالیسم بر منازعات قومی و روند کاهش خشونت های قومی در عراق بین کردها و اعراب بررسی میشود. او میگوید: «تمرکززدایی ممکن است منابع بیشتری را برای اقلیت های فرهنگی فراهم نماید تا دست به اقدام دسته جمعی بزنند و منجر به افزایش اعتراضات شود و در عین حال ممکن است نیاز به حاکمیت را از بین ببرد» (,Hechter ١٤٦ :٢٠٠٠) علاوه بر این تقاضای گروه های اقلیت برای خودمختاری منطقه ای در داخل یک نظام فدرال، آنها را مستعد خشونت قومی بیشتری میکند. هیاو و دروان معتقدند که وقوع این منازعات نه تنها ناشی از عوامل سیاسی، سرزمینی و قومی است بلکه عواملی هم چون تعریف مورد مناقشه از دولت ، چشم انداز رژیم ، تهدیدات بالقوه به انسجام اجتماعی به واسطه تلاش برای ایجاد یک هویت ملی محدود در درون مرزهای عراق است (٤٤٤ :٢٠٠٧ ,Derouen and Heo). فرضیۀ پژوهش این است که فدرالیسم از طریق ایجاد ساختارهای بوروکراتیک ، توسعۀ احزاب سیاسی، شناسایی، پذیرش اشتراکات فرهنگی و زبانی، موجب محدودسازی خشونت های قومی و کاهش منازعات قومی میشود.