چکیده:
سیّدمحمّد نوربخش، اهل قائن خراسان، از عرفای سدۀ نهم هجری در دورۀ تیموری است. وی از شاگردان میرسیّدشریف جرجانی و عالم بزرگ شیعی، ابن فهد حلّی و در طریقت مرید خواجه اسحاق ختّلانی(مقتول826) است. از جمله شاگردان معروف وی شمسالدین محمّد لاهیجی صاحب مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز است. نوربخش و پیروان وی در رواج تشیّع و زمینه سازی ظهور صفویه در ایران نقش مهمّی را ایفا نمودند. از وی آثار متعددی برجای مانده است که برخی از آنها تاکنون تصحیح انتقادی نشده است. یکی از این آثار، رساله معاش السّالکین است که بر اساس چهار نسخۀ خطی، توسط نگارنده تصحیح انتقادی و تنقیح شده است. این رساله در برابر پرسش یک از مریدان نوربخش دربارۀ حلال و حرام و چگونگی تفاوت گفته علمای اسلام در این زمینه، شکل گرفته است. او سعی کرده است به شیوهای اخلاقی و عرفانی، با بیان آیات قرآن و احادیث نبوی، و ذکر اقوال و اشعار و حکایات از عرفایی همچون سیّد علی همدانی، خواجه اسحاق ختلانی، مولوی و دیگران، مسالۀ شرعی حلال و حرام را به شکلی زیبا و هنرمندانه به تصویر بکشد. تأکید عمده در این رساله، بر اصل ظاهر شریعت مصطفوی(ص) و باطن شریعت مرتضوی(ع)، جمع میان ظاهر و باطن و شریعت و طریقت و فقه و عرفان است.
خلاصه ماشینی:
این رساله توسط نگارنده تصحیح انتقادی شده است: نک به: Jamshid Jalali Sheyjani, "Muḥammad Nūrbakhsh’s Risāla-yi Mi‘rājiya: Critical Edition", Ishraq, No. 5,2014, pp306-331 برای ذکر این نسخه نک به: منزوی، احمد، فهرست مشترک نسخههای فارسی پاکستان، تهران، ج 3، صص 1942-1943؛ همو، فهرستوار کتابهای فارسی، ج 8، ص 904؛ نفیسی، سعید، تاریخ نظم و نثر در ایران، ج 1، 318؛ حسینی اشکوری، سید احمد، فهرست نسخههای خطی کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی، ج 19، ص 225؛ حاجی خلیفه، کشفالظنون، بیروت، بیتا، مجلد دوم، ص 1725.
نهج البلاغه، خطبه 86؛ مجلسی، بحارالانوار، ج74، ص 291؛ دیلمی، حسن أبی الحسن، اعلام الدین، ص 346؛ حرانی، تحف العقول، ص 149؛ تمیمی آمدی، غررالحکم و درر الکلم، ص311 ب: از ج: + این ب، ج: آیه سوره نساء، آیات 48 و 116 الف: شرک ب، ج: خود را از ریا ب: در اجتناب از حرام نمودن ب: + اهل ب: -آن که ب: + بالا ب: + که ب: + شریعت ج: - طعام ج: نرد الف: - آن ب: - طعام ب:- از د: - آن؛ ب: نان و ب: - آن ب: + را ب: است سوره بقره؛ آیه 286 ب: غیره ب: علما و صلحا ج: کردن ب: + را الف، ج، د: - و الف: اعطاء ج: - فقر ب: + که با اختلاف: کلینی، اصول کافی، ج2، ص315 و 316؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعه، ج16، ص8 و9؛ محدث نوری، همان، 1408ق.