چکیده:
حماسة شاهرخنامة قاسمی گنابادی مثنویای چهار هزار و هفتصد بیتی است که در سال 950ق آن را سرود. موضوع آن شرح کشورگشاییها، شکارها، سفرها، عدالت ورزیها و رشادتهای شاهرخ تیموری (850- 779) از بر تخت پادشاهی نشستن تا هنگام وفات است که به شاهطهماسب صفوی (ج. 930- د. 984) تقدیم شده است. شاهرخ جز همین مثنوی، زندگینامة مستقلی ندارد. منظومة شاهرخنامه در ایران نسخه ندارد و نگارنده آن را براساس نسخة پاریس تصحیح کرده است. پس از معرّفی شاهرخنامه، به بررسی برخی ویژگیهای ادبی و زبانی منظومه و معرّفی نسخههای آن پرداخته شده و ساقینامههای این مثنوی برای اوّلین بار معرّفی گردیده است. چند فراز از زندگی شاهرخ از نگاه قاسمی و مورّخان عصر شاهرخ با هم مقایسه شدند. تحقیق نشان داد این حماسه تا حدّ زیادی مبتنی بر مستندات تاریخی است و به ترتیب وقوع عملکردهای شاهرخ سروده شده است. توصیف صحنههای نبرد با بیانی فخیم و حماسی و به کاربردن تعبیرها و ترکیبهای زیبا، تضاد، سجع و واجآرایی از دیگر ویژگیهای این اثر است.
Ferdowsi's Shahnameh is one of the worthwhile letters of Persian language which uncovers its worthy capacity and exclusivity for researchers and critics every day. The authors of the present study with special attention to Ferdowsi different characterization in Shahnameh tried to discover the dual characters. Ancient Iranian mythology and beliefs organized of different religions and ancient beliefs. Hence some mythical characters have different figures and even antithetical personality in literary texts. The interaction of these different views about some of the symbols and characters has created a dual-mode and ambivalent in these texts.
Ferdowsi while being aware of this fact has made a good use of these different figures to make more real and more human characters. The authors intend to focus on this capacity of Shahnameh and present to its readers the worth of dealing with dual characters to manifest human characters in more realistic ways. Considering a good number of important figures such as Afrasiab، Sodabeh، Zahāk، Kaykavous with such dual characters، the authors point out to study them is of noticeable importance to manifestation of Shahnameh to people. They have considered، for example، Afrasiyab as a figure possessing dual character in Ferdowsi`s Shahnameh compared with a person of Manic-depressive personality style in modern psychopathology.
خلاصه ماشینی:
"برخی منابع و تذکره ها۲ که در مورد قاسمی مطلبی نوشته اند که آن هم از حد بیان تعداد ابیات و سال سرایش و موضوع مثنوی فراتر نمی رود، ازجمله : تاریخ نظم و نثر در ایران و زبان فارسی (نفیسی ، ۱۳۴۴، ص ۴۱۰)؛ تذکرة پیمانه (گلچین معانی ، ۱۳۵۹، ص ۴۲۱)؛ الذریعة الی تصانیف الشیعة (الطهرانی ، ۱۳۸۹ق /۱۹۶۹م ، ص ۲۱۷)؛ احسن التواریخ (روملو، ۱۳۵۷، ص ۵۹۷)؛ تذکرة صبح گلشن (بهادر، ۱۲۹۵ق ، ص ۳۲۶)؛ شاه اسماعیل نامه (قاسمی حسینی گنابادی ، ۱۳۸۷، مقدمه ، ص ۱۶)؛ (گلچین معانی ، ۱۳۴۶، ج ۲، ص ۷۱۲)؛ فهرست وارة کتاب های فارسی (منزوی ، ۱۳۷۵، ج ۲، ص ۹۸۹)؛ نیز در فهرست نسخه های خطی فارسی ضمن معرفی شهنشاه نامة قاسمی از شاه رخ نامه هم نامی آمده است (منزوی ، ۱۳۴۹، ص ۲۹۳۴).
تعداد ابیات شاه رخ نامه را تذکره نویسان و دیگران هم به تبعیت از آنان ۵۰۰۰ بیت نوشته اند، در حالی که متن مصحح ما خیلی کمتر از این است و در متن مثنوی هم شاعر تعداد ابیات شاه رخ نامه را ۴۷۰۰ بیت برمی شمارد: گهرها که آورده ام در شمار بود هفصـد و چــار باره هزار (قاسمی ، ۹۸۲/ ۹۹۲: [۵۱-ر]) تعداد ابیات ۵۰۰۰ در مآخذ گوناگونی آمده است ، از جمله : تذکرة هفت آسمان (احمدعلی احمد، ۱۹۶۵م ، ص ۱۳۷)؛ فهرست وارة کتاب های فارسی (منزوی ، ج ۹، ص ۹۸۹)؛ منظومه های فارسی (خزانه دارلو، ۱۳۷۵، ص ۴۷۶)؛ تاریخ ادبیات در ایران (صفا، ۱۳۶۴، ۵/۲، ص ۷۲۱) و حماسه سرایی در ایران (صفا، ۱۳۶۹، ص ۳۶۴)؛ فهرست نسخه های خطی فارسی (منزوی ، ۱۳۴۹، ص ۲۹۳۴)؛ فهرست کتابخانة مجلس شورای ملی ."