چکیده:
آذربایجان شرقی یکی از مناطق مهم در امر تولید و تجارت قالی دست باف ایران است. شهرهای متعددی در این استان، در امر تولید این هنر-صنعت فعالیت دارند. هریس از شهرستان های استان آذربایجان شرقی، با سابقه ای طولانی و درخشان در بافت قالی های بسیار زیبا و با ارزش است. با توجه به ویژگی های خاص در طرح، نقش، رنگ و بافت، قالی های هریس از گذشته تا به امروز دارای شهرت جهانی بوده است. هدف اصلی در این پژوهش بررسی کامل طرح و نقش نمونه قالی های امروزی و شناسایی ساختار طراحی در آنها بوده و به چگونگی و الگوهای طراحی در این قالی پرداخته شده است. در این پژوهش نخست به ویژگی های قالی های این شهرستان اشاره شده، سپس بررسی و ساختار شناسی طرح قالی های این شهرستان انجام گرفته و در پایان به بیان اسلوب های خاص موجود در طرح های حاکم بر قالی های این شهرستان پرداخته شده است. این پژوهش در نوع خود توصیفی بوده و اطلاعات به دست آمده به شیوه کیفی تحلیل گردیده است. جمع آوری اطلاعات این پژوهش در کل بر اساس مطالعات میدانی بوده و در مواردی به منابع کتابخانه ای مراجعه شده است. این پژوهش نشان می دهد که اصول و ساختارهای ثابت و مشترک در طرح، نقش و رنگ قالی های معاصر هریس وجود داشته و دارد که هم اکنون قالی این شهرستان با تاکید بر این اصول بافته می شود.
خلاصه ماشینی:
"2. طرح و نقش رایج امروزی قالی هریس در قالیهای معاصر هریس، بهصورت کلی یک ترنج به شکل مربع لوزی و در بعضی موارد ترنج به شکل دایره، سرترنج به شکل گل شاهعباسی و قاب اسلیمی و لچکها در چهار گوشه تکرار شده که دارای یک گوشه مشابه است، حاشیه در اکثر موارد به شکل سماوری و در بعضی موارد به شکل بالیق شاماما4 است.
معرفی اجزاء و نقشمایههای طرح لچکترنج تاجری (مأخذ: نگارندگان) رجوع شود به تصویر صفحه لچک و گوشه در اندازه بزرگ است، خط لچک تقریبا از دو سوم نصف طول متن شروع شده و در ضلع عرضی بههم متصل گشته است.
جمعبندی ویژگیهای ساختاری شش طرح رایج امروزی هریس (مأخذ: نگارندگان) اجزاء نام طرح <H4></H4> <H4>رجوع شود به تصویر صفحه </H4> <H4>نتیجهگیری</H4> بر اساس اطلاعات بهدست آمده در زمینه ساختار قالیهای معاصر هریس میتوان چنین بیان کرد که در طی سالیان یک ساختار کلی بر طرح، رنگ و بافت قالیهای این منطقه حاکم شده است؛ بهطوری که در بخش طرح، شش طرح و در اکثر موارد با اجزاء ثابت، در بخش رنگ بهکارگیری رنگهای معین و هر بخش دارای رنگ مشخص (زمینه در اکثر موارد لاکی، لچک سفید و حاشیه سرمهای) و در بخش بافت، استفاده از اسلوبهای ثابت در گره و پودگذاری و اغلب در ابعاد محدود قابل مشاهده است."