چکیده:
با توجه به اهمیت بارش برف در تامین آب در مناطق کوهستانی، برآورد دقیق آب معادل برف و همچنین تغییرات سطح پوشش آن، در بخشهای کشاورزی، انرژی، مدیریت مخزن و هشدار سیل موثر است. در این مطالعه، بهمنظور برآورد رواناب حاصل از ذوب برف در حوضه شهرچای، نخست سطح پوشش برف برای سال آبی 92 با استفاده از تصاویر روزانه ماهوارهترا- مودیس با تفکیک مکانی 1 کیلومتر در محیط نرمافزار ENVI استخراج شد. آنگاه با استفاده از الحاقیه Hec_GeoHMS در نرمافزارGIS، مشخصات فیزیوگرافی حوضه بهدست آمد. در مرحله بعد، با واردکردن دادههای پوشش برف، متغیرهای هواشناختی و شاخصهای لازم به مدلSRM، رواناب ناشی از ذوب برف شبیهسازی شد. نتایج نشان داد، سهم جریان رودخانه از ذوب برف در ماههای فروردین و اردیبهشت چشمگیر است، ولی با افزایش درجهحرارت هوا در خردادماه، سهم باران در جریان پررنگتر است. همچنین نتایج شبیهسازی بیانگر دقت بالای این مدل است، بهطوریکه ضریب تعیین (R2) معادل 9/ 0 و درصد خطای حجمی آن (DV) 1/ 96 بهدست آمد.
خلاصه ماشینی:
شبیهسازی رواناب ذوب برف در حوضۀ شهرچای با استفاده از مدل SRM سعید جهانبخش اصل: استاد گروه آب و هواشناسی، دانشکدۀ جغرافیا و برنامهریزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران یعقوب دینپژوه: دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران محمدحسین عالینژاد*: دانشجوی ارشد آب و هواشناسی، دانشکدۀ جغرافیا و برنامهریزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران خلیل ولیزاده کامران: دانشیار گروه سنجش از دور، دانشکدۀ جغرافیا و برنامهریزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران مرتضی پرهیزکار: دانشجوی ارشد رشتۀ سنجش از دور، دانشکدۀ جغرافیا و برنامهریزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران وصـول: 27/6/1394 پـذیرش: 17/11/1394 ، صص 14- 1 چکیدهبا توجه به اهمیت بارش برف در تأمین آب در مناطق کوهستانی، برآورد دقیق آب معادل برف و همچنین تغییرات سطح پوشش آن، در بخشهای کشاورزی، انرژی، مدیریت مخزن و هشدار سیل مؤثر است.
1-1- شرح و بیان مسألۀ پژوهش در بیشتر حوضههای کوهستانی کشور آمار و اطلاعات برفسنجی در دسترس نیست و تعداد ایستگاههای هواشناسی در مناطق مرتفع با اطلاعات لازم برای شبیهسازی تناسب ندارد؛ بنابراین، ضرورت استفاده از روشهای غیرمستقیم، مانند تجزیه و تحلیل تصاویر ماهوارهای برای بهدستآوردن شاخصهای مورد نیاز برای شبیهسازی مطرح میشود و این یکی از مؤثرترین و باصرفهترین روش در تخمین رواناب ناشی از برف است.
هارشبرگر 7 و همکاران (2010)، با استفاده از مدل SRM، دادههای برف سنجندۀ مودیس و اطلاعات ایستگاههای تلهمتری برف در حوضههای کوهستانی غرب ایالات متحده، به بررسی جریانهای کوتاهمدت تا متوسط (1 تا 15روزه) پرداختند و بهمنظور بهینهسازی عملکرد مدل و کمک به اجرای آن از روش شاخص درجه- روز برای تخمین آب معادل - NOOA - MODIS (Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer) -Snowmelt Runoff Model - Malcher and Heidinger - Seidel and Martinec - Tekeli - Harshburger برف استفاده کردند.