چکیده:
انتشارات اتمسفری از تاسیسات صنعتی، یکی از منابع اصلی آلودگی محیط زیست است. یکی از صنایع ایجادکننده آلودگی، ذرات کارخانه سیمان است. فلزات سنگین از جمله مهمترین عناصر منتشر در طول فرایند صنعت سیمان به شمار میآید. هدف از مطالعه حاضر تعیین میزان آلودگی و منبع اصلی فلزات سنگین در خاک محدوده کارخانه سیمان شهر بهبهان است. بدین منظور تعداد 61 نمونه خاک از اطراف این کارخانه جمعآوری شد. این نمونهها از عمق10-5 سانتیمتری تهیه و برای تعیین فلزات آلومینیوم، سرب، کادمیوم و نیکل با روش ICP آنالیز شدند. در نمونههای بررسیشده، میانگین غلظت عناصر آلومینیوم، سرب، کادمیوم و نیکل بهترتیب 26/ 83، 69/ 64، 29/ 75 و 64 (ppm) بود. ترتیب فراوانی میانگین غلظت عناصر سنگین عبارت بود از: Al>Cd>Pb>Ni. نتایج نشان داد که مقادیر فلزات بر اساس تغییر مسافت از کارخانه سیمان نوسان دارد؛ به طوری که میانگین غلظت اکثر فلزات با افزایش فاصله از کارخانه کاهش مییابد. برای بررسی روند پراکنش فلزات در این منطقه از شاخصهای غنیشدگی (EF)، زمین انباشتگی (Igeo) و بار آلودگی (PLI) استفاده شد. محاسبه شاخص غنیشدگی گویای آن است که همه عناصر در طبقه تهیشدگی یا حداقل غنیشدگی در کل مسافتها بودند؛ به طوری که مقادیر این شاخص برای فلزات، کمتر از 5/ 1 است. شاخص زمین انباشتگی برای نمونههای خاک نیز نشان میدهد که منطقه نسبت به کادمیوم در طبقه شدیدا آلوده و سرب در طبقه کمی آلوده قرار دارد. ضریب بار آلودگی برای همه مسافتها محاسبه شد و نشان از نداشتن آلودگی منطقه به فلزات سنگین در مقیاس زمینه است.
خلاصه ماشینی:
در این ارتباط به تحقیقات متعددی میتوان اشاره کرد؛ از جمله دلیجانی و همکاران (1388)، شهبازی و همکاران (1391) و آدو و همکاران (2012) وضعیت آلودگی خاک مناطق مختلف را به فلزات سنگین با استفاده از شاخصهای فاکتور غنیشدگی، شاخص زمین انباشتگی و شاخص بار آلودگی ارزیابی کردند و نتیجه گرفتند که میزان غلظت این عناصر بر اساس فاصله و جهت از منبع آلودگی از یک الگوی پیچیده پیروی میکند.
بر این اساس هدف از انجام این تحقیق نیز بررسی غلظت عناصر سنگین کادمیوم، نیکل، سرب و آلومینیوم خاک در فواصل و جهات جغرافیایی مختلف از کارخانۀ سیمان بهبهان و تعیین درجۀ آلودگی آن از طریق بررسی شاخصهای زمینشناسی است.
جدول (8): نتایج آلودگی خاک منطقه بر اساس شاخص زمین انباشتگی در فواصل مختلف از کارخانۀ سیمان Al Cd Pb Ni فاصله (متر) 62/0- 81/5 20/1 18/0 500 18/1- 40/5 13/1 32/0- 1000 90/0- 49/5 22/1 0 2000 63/0- 65/5 20/1 02/0- 3000 95/0- 81/5 22/1 21/0- 4000 /1- 23/5 09/1 14/0- 5000 18/1- 23/5 09/1 32/0- حداقل 62/0- 81/5 22/1 0 حداکثر 9/0- 56/5 18/1 08/0- میانگین مقایسۀ جداول 7 و 8 نشان میدهد که منطقۀ مطالعه برای آلومینیوم و نیکل (به استثنای فاصلۀ 500 متر) در کل مسافتها غیر آلوده است.
در این پژوهش، میزان غلظت فلزات سنگین کادمیوم، نیکل، سرب و آلومینیوم در خاکهای اطراف محدودۀ کارخانۀ سیمان بهبهان با مطالعات آماری و شاخصهای آلودگی خاک ارزیابی شد.
Evaluation of Heavy Metals Contamination of Soil and Vegetation in the Vicinity of a Cement Factory in the Volta Region, Ghana, International Journal of Science and Technology, 2 (1): 40-50.