چکیده:
مقاله حاضر به بررسی ردهشناختی ساخت امری و جملات دارای مفهوم امری میپردازد. این پژوهش براساس تحقیقات انجامشده در ردهشناسی ساخت امری صورت گرفته و پنج موضوع ردهشناختی ناچیز بودن تصریف امری، مخاطبان ساخت امری، امکان درونهای شدن جملات امری، وجود فاعلهای تهی و عناصر تصریفی فعلی (زمان، نمود، وجه و جهت) در ساختهای امری را بررسی کرده است. نتایج نشان میدهد که بیان امر یکی از جهانیهای ردهشناختی است و در فارسی نیز وجود دارد و ویژگیهای ردهشناختی امر در زبان فارسی به این شرح است: تصریف امری برای فاعل دوم شخص مفرد کمینه است (فعل امر در دوم شخص شناسه ندارد). امکان مخاطب قراردادن همه شخصها (اول شخص، دوم شخص و سوم شخص) وجود دارد. درونهای شدن ساختهای امری در زبان فارسی مجاز است. فاعلهای تهی در ساختهای امری ممکن هستند. کاربرد زمان حال و گذشته، نمود کامل و ناقص، وجه اخباری و التزامی و جهت (فعل معلوم و مجهول) در بیان امر امکانپذیر است.
خلاصه ماشینی:
"این پژوهش براساس تحقیقات انجامشده در ردهشناسی ساخت امری صورت گرفته و پنج موضوع ردهشناختی ناچیز بودن تصریف امری، مخاطبان ساخت امری، امکان درونهای شدن جملات امری، وجود فاعلهای تهی و عناصر تصریفی فعلی (زمان، نمود، وجه و جهت) در ساختهای امری را بررسی کرده است.
) 3) امکان درونهای شدن جملات امری 4) وجود فاعلهای تهی 5) عناصر تصریفی فعلی (زمان، نمود، وجه) در ساختهای امری در ادامه این پنج ویژگی در زبانهای دیگر وسپس زبان فارسی در مقایسه با دیگر زبانها به تفصیل بررسی و تحلیل میشود.
ب) در خصوص مخاطبان ساخت امری (فاعلهای ساختهای امری) در زبان فارسی اکثر دستورنویسان صرفا به وجود دو شخص (دوم شخص مفرد و جمع) در زبان فارسی قائلند (قریب 1334، دایی جواد 1344، دبیرسیاقی 1345، همایون فرخ 1364، یاسمی و دیگران ١٣٧٣، شریعت 1384، فرشیدورد 1384، وفایی ۱۳۹1) اما برخی دیگر از ساختهای دیگری نیز برای امر نام برده¬اند.
ه) درخصوص عناصر تصریفی فعلی (زمان، نمود و وجه) در ساختهای امری زبان فارسی باید گفت در فارسی بیان امر (آنچه بهعنوان وجه امری در منابع دستوری بیان شده ¬است) با زمان حال التزامی مطابقت دارد (غلامحسینزاده، 1391)، به جز این که این ساخت در دوم شخص مفرد فاقد شناسه (نشانگر فاعل) است.
2) ساختهای امری دوم شخص رایج¬ترین ساختهای امری هستند، با این حال مانند برخی زبانها، در زبان فارسی نیز امکان مخاطب قراردادن همۀ شخصها (اول شخص، دوم شخص و سوم شخص) وجود دارد."