چکیده:
در سالهای اخیر سالانه به طور متوسط حدود یک میلیون نفر در داخل کشور جابجایی و مهاجرت داشتهاند. در همین ارتباط، مقاله پیشرو با استفاده از تحلیل ثانویۀ دادههای سرشماری1390 به تحلیل فضایی پویایی مهاجرتهای داخلی از نوع بین شهرستانی در ایران و تبیین آن در چارچوب توسعۀ نابرابر و عدم تعادلهای منطقهای میپردازد. برای تحلیل دادهها از شاخصهای عمومی و محلی روابط فضایی و نرمافزارهای TOPSIS، GEODA و ARC GIS استفاده شده است. نتایج بررسی نشان داد شهرستانهای ایران از سطوح متفاوت توسعه برخوردارند و سطح توسعهیافتگی آنها ساختار فضایی داشته و به شکل خوشهای توزیع شدهاند. بعلاوه، بر اساس نتایج آزمون موران عمومی، الگوهای متفاوتی از رابطۀ توسعهیافتگی و مهاجرت خالص وجود دارد، همچنین میزان خام شدّت مهاجرپذیری به طور قوی و میزان خام شدّت مهاجرفرستی به طور ضعیف تمایل به متمرکز شدن یا خوشهشدن در فضا دارد. نتایج آزمون موران محلی نیز بیانگر رابطۀ مثبت و معنادار میزان توسعهیافتگی با شدت مهاجرپذیری و رابطۀ منفی و معنادار میزان توسعهیافتگی با شدت مهاجرفرستی است. همچنین نتایج نشان داد همه شهرستانهای کشور از الگوی رابطهای واحد بین میزان توسعهیافتگی و مهاجرت پیروی نکرده و چهار الگوی رابطهای مختلف بالا-بالا (افزایش توسعهیافتگی همراه با افزایش مهاجرت)، پایین- پایین (کاهش توسعه یافتگی همراه با کاهش مهاجرت)، بالا- پایین (افزایش توسعهیافتگی همراه با کاهش مهاجرت) و پایین- بالا (کاهش توسعهیافتگی همراه با افزایش مهاجرت) وجود دارد و در تعدادی از شهرستانها نیز این رابطۀ معنادار نیست. در نتیجه، در صورت تداوم تمرکزگرایی امکانات و نابرابری توسعهای در سطح کشور، حرکات و جریانات مهاجرتی تداوم و حتی افزایش خواهد یافت.
خلاصه ماشینی:
/ / دورة هشتم ، شمارة ٢، پاییز و زمستان ١٣٩٥، ص ٢٧٠-٢٤٥ تحلیل نوسانات فضایی تأثیر توسعه بر مهاجرت داخلیـ بین شهرستانی در ایران رسول صادقی *١ و محسن شکریانی ٢ تاریخ دریافت : ١٣٩٦/٠٣/٢٥ - تاریخ پذیرش : ١٣٩٦/٠٦/٠٥ چکیده در سال های اخیر سالانه به طور متوسط حدود یک میلیون نفر در داخل کشور جابجایی و مهاجرت داشته اند.
Massey ٢٤٨ توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، دورة هشتم ، شمارة ٢، پاییز و زمستان ١٣٩٥ تحلیل مهاجرت بر نابرابریها و تفاوتهای اقتصادی بین مناطق مبدأ و مقصد- که با ارزیابی کنشگران عقلانی که به دنبال حداکثر سود و فایده اند مشخص میشود- متمرکز است .
Net Migration Rate ٢٥٢ توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، دورة هشتم ، شمارة ٢، پاییز و زمستان ١٣٩٥ / افزایش مقدار این شاخص نشان دهندة شدت مهاجرپذیری آن شهرستان است .
همان طور که از نتایج آزمون خودهمبستگی فضایی پیداست ، شاخص موران ٠/٤٣٦ با سطح معناداری آن ٠/٠٠١ نشان میدهد که سطح توسعه یافتگی شهرستان های ایران ، ساختار فضایی داشته و به شکل خوشه ای توزیع شده اند.
پراکندگی میزان خام شدّت مهاجرپذیری شهرستان های ایران در دوره ٩٠-١٣٨٥ ٢٥٦ توسعۀ محلی (روستایی-شهری)، دورة هشتم ، شمارة ٢، پاییز و زمستان ١٣٩٥ هرچند پراکندگی خام این شاخص نیز تا حدی الگویی خاص در پراکنش میزان خام مهاجرپذیری در سطح کشور را نشان میدهد، اما برای بررسی دقیق تر تبعیت یا عدم تبعیت میزان خام شدّت مهاجرپذیری از الگوی خاص در سطح کشور، از آزمون موران عمومی استفاده شده است (شکل ٢).