چکیده:
رابطه انسان با خدا و به تبع آن رابطه انسان با جامعه، از مهم ترین روابط انسان است که سهمی عمده از اعتقاد، رفتار و عملکرد وی را در طول دوران زندگی به خود اختصاص می دهد. جامعه نبوی یا آخرین الگوی دینی و اجتماعی بشریت، تحت مدیریت مستقیم خداوند متعال شکل گرفته و به تصریح آیه 29 سوره فتح، چهار مرحله جوانه زدن، به شکل نهال درآمدن، قوت یافتن و در نهایت استوار شدن بر پایه های خود را از سر گذرانده است. با عنایت به هدایت و تربیت بشر به عنوان هدف نزول قرآن کریم و راهبرد الگوسازی جامعه نبوی، قرآن کریم، شکل گیری و ترقی این جامعه را گام به گام پیش برده و در این مسیر، با آسیب شناسی های به موقع، آن را از گذرگاه های حادثه خیز به سلامت عبور داده است. در این میان، سوره بقره به عنوان نخستین سوره مدنی، در بخشی از مرحله استحکام بخشی به جامعه نبوی، در حوزه راهبری و آسیب شناسی، از ابتدای مرحله سوم شکل گیری؛ یعنی تنومندی و قوت یافتن ایفای نقش نموده است. با توجه به شرایط ویژه ورود پیامبر به مدینه، شکل گیری رسمی جامعه و وضع قوانین الهی، همگام با نزول سوره بقره مشخص می شود. در این سوره با یک آسیب شناسی هدفمند و ذکر مصادیق متعددی از نقض عهد مومنین گذشته، به اهمیت و پایبندی مومنین به عهد و میثاق های الهی بسیار تاکید شده و انسجام و استحکام یافتن جامعه نوپای دینی و ترقی مومنان در تصحیح روابط اجتماعی و از طرفی عدم بروز آسیب اجتماعی نقض عهد جمعی یا مهم ترین آسیب جامعه نبوی در دوره سوم شکل گیری، مشروط به میزان پایبندی تک تک آنان به عهد و میثاق های الهی دانسته شده است.
خلاصه ماشینی:
"در این سوره بـا یـک آسـیب شناسـی هدفمند و ذکر مصادیق متعددی از نقض عهد مؤمنین گذشته ، به اهمیت و پایبندی مـؤمنین بـه عهد و میثاق های الهی بسیار تأکید شده و انسجام و استحکام یافتن جامعه نوپای دینی و ترقـی مؤمنان در تصحیح روابط اجتماعی و از طرفی عدم بروز آسیب اجتماعی نقض عهـد جمعـی یـا مهم ترین آسیب جامعه نبوی در دوره سوم شکل گیری ، مشروط به میزان پایبندی تک تک آنـان به عهد و میثاق های الهی دانسته شده است .
٤. پایبندی به عهد و میثاق های الهی نخستین مؤلفه در تولید انسجام دینی ـ اجتماعی / از آنجا که مهم ترین نیاز جامعه نبوی در مرحله سـوم ، انسـجام و اسـتحکام داخلـی بوده و قرآن کریم نیز این مرحله را دوره تقویت و استحکام یابی نامیـده اسـت ، سـوره بقره نیز با تأکید بر اهمیت پیمان های الهی (بقره (٢): ٢٧) و بیان مصـادیق متعـدد نقـض عهد مؤمنان گذشته ، پایبندی به عهد و میثاق الهی را معیـار سـامان یـابی ارتبـاط فـردی مؤمنین با خدا دانسته (بقره (٢): ٣٨، ٤٠، ١٢٤و١٧٧؛ آل عمران (٣): ٧٧-٧٦) که بـه تبـع آن ارتباط آنان با پیامبر و جامعه دینی نیز سامان یافته و با برقراری این ارتبـاط ، اخـوت ایمانی در جامعه نبوی برقرار می شود."