چکیده:
ایده «نظم جدید اسلامی» از سوی گروههای رادیکال سلفی، مهمترین چالش کنونی جهان اسلام و نیز دولتهای مدرن است که آن را در سنت تاریخی جهاد دوباره کشف کردهاند. هدف اصلی این گروهها، جایگزین کردن «خلافت اسلامی» بهجای دولتهای سکولارِ مبتنی بر نظم و پیمان وِستفالی است. این ایده که در نسل کنونی سلفیها هواخواهان بسیاری دارد، پدیده جدیدی است که زبان آن سنتی، ولی ماده و محتوای آن کاملاً جدید است. گذشته از اینکه جریان سلفیه تکفیری به دنبال تهذیب فرهنگی دارالاسلام و نیز ضدیت با هرگونه آمیختگی و ادغام با مظاهر مدرنیته و پلورالیزم فرهنگی است، روشی در اقامه جهاد و تسلیم کردن مناطق مسلماننشین دنبال کرده است که اغلب پیشینهای در سنت و سیره نبی گرامی اسلام(ص) ندارد. اگر در قرن نوزدهم میلادی جهاد الگویی برای بسیج مردم بر ضد استعمار خارجی به شمار میرفت، امروزه الگوی جهاد، نه ابزاری برای دفاع، بلکه وسیلهای برای تحقق نظمی جدید مبتنی بر خلافت است. تحقق چنین نظمی دشوار و نیازمند جانفشانی مجاهدانی است که در این راه به جهاد میپردازند. مهم آن است که این آرزو، اندیشه مسلمانان را تغییر دهد و آنان را در ساقط کردن دولتهای ملی در خانه قانع کند و برای استقرار نظمی اسلامی در سراسر جهان مهیا سازد. ازاینرو، مهمترین پرسش مطرح آن است که: سلفیه تکفیری چگونه دست به تغییر ماده و محتوای الگوی جهاد زده و بدینترتیب، خود را از دستگاههای فقه اهل سنت متمایز ساخته است؟ به همین دلیل در این مقاله کوشیدهایم برخی از این دگرگونیها را شناسایی کنیم و در نهایت به مهمترین راهبردهای مواجهه با آن بپردازیم.
خلاصه ماشینی:
ایدئولوژی تکفیر؛ سرشت و راهبرد مواجهه با آن تاریخ دریافت : ٩٥/١١/١٨ تاریخ تأیید: ٩٦/٢/٧ عبدالوهاب فراتی * ایده «نظم جدید اسـلامی » از سوی گروه های رادیکال سلفی ، مهم ترین چالش کنونی جهان اسلام و نیز دولت های مدرن است که آن را در سنت تاریخی جهاد دوباره کشف کرده اند.
اما آنچه در تحلیل این آرمان وجود دارد و کمتر مورد توجه قرار گرفته ، آن است که : دعوت گروه های سلفی و به ویژه داعش چه ویژگیهایی داشـت که توانست این همه سلفی جان فشان را از سرتاسر دنیا به خود جذب کند و بدین گونه جغرافیای خاورمیانه را به هم ریزد؟ برخی در پاسخ این پرسش معتقدند: بسـیاری از جوانان که با فقر، بیکاری و بیسـوادی دست و پنجه نرم میکنند و آینده خوبی برای خود تصـور نمیکنند، جذب گروه های افراطی میشوند.
این تحلیل که مورد تأیید مطالعات میدانی نویسنده این اثر از کشورهای افغانستان و عراق و نیز گفت وگو با برخی از شخصیت های سلفی جهان اسلام است ، نشان میدهد جهان اسـلام بنا به دلایل متعدد، ظرفیت های بزرگی در جذب افکار سلفیه دارد و به راحتی میتواند زمینه قدرتمندی برای جذب چنین اندیشه هایی فراهم آورد.