چکیده:
زاویه دید، دریچه ای است که نویسنده پیش روی خواننده میگشاید تا از رهگذر آن رخدادهای داستان نگریسته شود. راوی و بازتابنده تا زمانی ارزشمندند که بتوانند صدای خود را داشته باشند؛ زمانی که در تله راوی خودمختار گرفتار گردند، روایت به «آسیب صدا » دچار آمده و داستان به «تک صدایی» میانجامد. گزارش پیش رو در چارچوب بخش بندی «ژرار ژنت » انجام پذیرفته و پنج گونه از زاویه دید در داستانهای «سیمین دانشور» سنجیده شده اند.خواست این جستار آن است که دریابد ٥٥ زاویه دید در داستانهای دانشور تا چه اندازه بر سازوکار راوی و بازتابنده تاثیر گذاشته اند و دخالت نویسنده در کدام زاویه دید نادر بوده است . این گفتار در کندوکاوهای خویش دریافته است که در داستانهای دانشور دو گونه «صدا» وجود دارد. نخست صدای شخصیت ، راوی یا بازتابنده است که صداهای «درون متن » را میسازند و دوم ، صداهای «فرامتن » است که افزون بر متن قرار گرفته اند. در بخشی از زاویه دیدها صداهای فرامتن بیشتر وجود دارد و در پاره ای دیگر، صداهای درون متن ، بایستگی خود را دارا هستند. گردآوری داده ها به پشتیبانی فن کتابخآنهای و فیش برداری انجام یافته که با روش «توصیفی- تحلیلی» سنجیده شده اند. در پایان نمودار آماری، چشم انداز زاویه دید و پراکندگی صدای فرامتن در داستانها را نشان خواهد داد.
خلاصه ماشینی:
"همان گونه که ژنت در بخش بندی خود میگوید، بنای این زاویه دید بر این گذاشته نشده بود که «راوی - بازتابنده » به افکار و احساسات دیگر شخصیتها دست درازی کند، بلکه تنها بازگو کننده صدای یک شخصیت باید میبود؛ اما در روند درهم آمیزی بازتابنده به راوی، صدای فرامتن شکل میگیرد: «منصوره خانم ...
درباره راوی «من » میتوان بخشهای زیرین را شمار کرد: ١-٢ یادها و خاطره های ناخداعبدل که سان وسیمایی ترازمند دارد، نیست که صدای فرامتن را نمایان میسازد، بلکه چیزی که آسیب صدا را به وجود میآورد، عدم پیوند این یادها و پراکنده گویی آنها است که ناگهان معنای نگرشی، ایدئولوژی و آگاهیهای سیاسی یافته و پیکرمندانه در دل داستان چیده میشود.
گردآمده آنچه گفته شد چنین است از آنجا که شخصیتها [به ویژه شخصیتهای اصلی] صدای خود را ندارند، مومهایی در دست راوی گشته ، و براحتی جای خویش را به راوی داستان داده اند تا آن دید محدود و صدای ناتمام به یاری راوی، فراگیر شود؛ به ناچار راوی پلی است بین بازتابنده هایی که کمتر با هم سخن میگویند، با خواننده .
برای این کار نیز بازتابنده داستان ، در چرخشی بدون مقدمه ، جای خود را به راوی میدهد سپس دوباره به بازتابنده بازمیگردد و روایت داستان را پی میگیرد «بازتابنده «««« راوی «««« بازتابنده » این رفتار در داستانهای کوتاه از رمانها کمتر است از این رو گزیده نمایش صدای فرامتن در زاویه دیدهای بررسی شده چنین است : ١ ."