چکیده:
از زمان آغاز بحران سوریه درسال 2011 تاکنون بسیاری این بحران را ناشی از توطئهای میدانند که از خارج از این کشور و بهوسیلۀ امریکا و انگلیس و متحدان منطقهای آنها؛ یعنی اسرائیل و عربستان برنامهریزی و اجرا شده است. اما علیرغم هدایت بحران از خارج، وجود برخی شکافهای اجتماعی در جامعۀ سوریه مانند: شکافهای قومی ومذهبی که در قالب تعارضهای درون گروهی شیعه- سنی و برون گروهی کردی– عربی بروز نموده بود، نیز بر افزایش دامنه بحران و رشد سریعتر گروههای رادیکال تأثیر گذاشته است. پرسش اصلی پژوهش عبارت است از اینکه شکافهای اجتماعی موجود در کشور سوریه بویژه شکافهای قومی و مذهبی چه تأثیری در شکلگیری و رشد افراطگرایی در این کشور داشته است؟ فرضیه مقاله این است که به نظر میرسد وجود دو شکاف عمدۀ قومی و مذهبی در کشور سوریه و نا توانایی دولت در مدیریت دخالتهای گستردۀ خارجی باعث بالارفتن شدید سطح تعارضها و نارضایتیهای اجتماعی در این کشور شده است. لذا با آغاز بحران در سال 2011 و پس از هجوم گسترده شورشیان خارجی به سوریه، شکافهای قومی و مذهبی نیز بشدت فعال شده است و بر رشد و قدرتگیری گروههای افراطی تأثیر زیادی گذاشته است.
خلاصه ماشینی:
به طوری که رونالد دوما (وزیر سابق امور خارجه فرانسه ) در سال ٢٠١٢ طی مصاحبه با خبرگزاری رسمی سوریه –سانا- عنوان داشته بود که برنامۀ براندازی نظام سوریه از سالها قبل در دستور کار کشورهای انگلیس و امریکا بوده است و لذا طرح ایجاد بحران سوریه را یک طرح کاملا انگلیسی – امریکایی دانسته که برای حمایت از کشور اسرائیل ، سرنگونی دولت بشار اسد و حفظ منافع منطقه ای آنها و شرکایشان طرحریزی، تصویب و دنبال شده است (امام زاده فرد،١٣٩٢: ٧).
اما علیرغم وجود همۀ شواهد و دلایل مبنی بر وقوع یک توطئۀ خارجی در زمینۀ بحران سوریه ، نباید فراموش شود که وجود برخی بسترهای اجتماعی در این کشور نظیر شکافهای قومی و مذهبی نیز برگسترش دامنۀ بحران و رشد سریع تر گروههای تروریستی و افراطگرایی تأثیرگذار بود و در واقع وجود این شکافها کمک زیادی به تحقق اهداف کشورهای غربی در سوریه کرد.
بنابراین یکی از شکاف های اجتماعی موجود در کشور سوریه که در طول تاریخ این کشور و به خصوص یک قرن اخیر تأثیر زیادی بر وقوع بحرانهای سیاسی و اجتماعی داشته ، شکاف مذهبی بین علویان و اهل سنت بوده است .
در مجموع عملکرد بد دولت سوریه در طول حداقل ٤٠ سال حکومت خاندان اسد در مورد اقلیت بزرگ کردی که حدود ١٠درصد جمعیت این کشور را تشکیل میداد، باعث شده بود شکاف اجتماعی قومی فعال در این کشور که در طول تاریخ بشدت متراکم نیز شده بود لحظه به لحظه عمیق تر شده وبه حالت تخاصم تبدیل شود و موج عظیمی از نارضایتیهای سیاسی و اجتماعی را در بین کردهای سوریه ایجاد کند.