چکیده:
بی گمان تحریم های اقتصادی و نفتی نقش قابل توجهی در رکود صنعت نفت طی سال های گذشته داشته است؛ به ویژه از جولایسال 2012 که تحریم های بین المللی علیه ایران شدت گرفت و میزان تولید کاهش و صادرات نفت ایران به نصف تنزل یافت. اما بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که تحریم ها تنها عامل رکود صنعت نفت نبوده و مشکلات مدیریتی در سطح مدیریت دولت و در سطح صنعت نفت نیز در رکود این صنعت موثر بوده است. تعدادی از کارشناسان نیز بر نقش تحولات بازارهای جهانی نفت تاکید دارند. هرچند ارائه آمار دقیق در مورد هر کدام از عوامل مذکور به علت وجود متغیرهای متعدد امکان پذیر نیست، اما در این تحقیق با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی؛وزن تقریبی تاثیرگذاری هر کدام با هدف ارائه تحلیلی واقع بینانه تر در مورد تاثیر تحریم ها بر صنعت نفت مشخص شد. بر این اساس در فاصله زمانی 1383 تا 1393 سوء مدیریت در صنعت نفت 5/ 35 درصد، سوء مدیریت در سطح مدیریت دولت 5/ 33 درصد و تحریم ها 31 درصد بر رکود صنعت نفت تاثیر داشته است. بر اساس داده های آماری منتج از این پژوهش، می توان با نگرش جدیدی عوامل تاثیرگذار بر توسعه صنعت نفت را مورد بررسی قرار داد و بر ضرورت حذف موانع پیش رو و ایجاد اصلاحات نهادی و ساختاری برای نیل به اهداف توسعه صنعت نفت و در نهایت توسعه پایدار مبتنی برتوسعه نهادهای اقتصادی فراگیر تاکید نمود.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اینکه مقدار سطح معنیداری آزمون برای عوامل کاهش سهم شرکت ملی نفت از درآمدهای صادراتی در پی کاهش صـادرات ، سـوء مـدیریت در اجـرای طـرح هـای توسـعه ای و افزایش بیرویه هزینه هـا، تغییـرات گسـترده وزرا، معاونـان و مـدیران میـانی، عـدم ارتبـاط بـا پیمانکاران بـین المللـی و اسـتفاده از پیمانکـاران کـم تجربـه داخلـی و خـارجی، اولویـت بنـدی غیرمنطقی در اجرای طرح ها، کمبود و سوءمدیریت در استفاده از منـابع مـالی و فسـاد مـالی و اداری، افزایش تعداد دلال های نفتی و سوءاستفاده افراد سـودجو، عـدم برگـزاری مناقصـه هـای شفاف ، مدیریت نامطلوب منابع انسانی و مهاجرت نخبگان و متخصصان ، اولویت منـافع حزبـی و سیاسی بر منافع سازمان ، سوءمـدیریت در اسـتفاده از دیپلماسـی چندجانبـه و دیـدگاه منفـی مدیران ارشد غیرنفتی نسبت به متخصصان نفـت و بـرعکس کمتـر از ٠/٠٥ اسـت ، بنـابراین بـا اطمینان ٩٥ درصد تأثیر این عوامل بر رکود صنعت نفت کشور از حد زیاد، بیشتر است .
٢. آزمون فریدمن برای اولویت بندی عوامل مؤثر بر رکـود صـنعت نفـت ایران در ابعاد مختلف نگاره شماره (٢)- اولویت بندی عوامل خارجی (بعد تحریم ها) بر رکود صنعت نفت کشور ( به تصویر صفحه مراجعه شود) / مقادیر بزرگ میانگین رتبه ، به معنای تأثیر بالای عامل مورد نظر بر رکود صنعت نفت کشور در ده سال گذشته است .
نتایج تحلیل سلسله مراتبی به شرح زیر است : / بردار ارجحیت (اوزان ) عوامل (ابعاد) سطح دوم از روش بردار ویژه محاسبه شده است که به شرح زیر است : نگاره شماره (٧)- بردار ارجحیت (اوزان ) عوامل (ابعاد)سطح دوم ( به تصویر صفحه مراجعه شود)با توجه به نگاره بالا، اولویت مؤلفه های موجود در سطح دوم و مؤثر بـر رکـود صـنعت نفـت ایران در ده سال گذشته به شرح زیر است : ١- مدیریت داخل صنعت نفت ؛ ٢- مدیریت دولت ؛ ٣- تحریم ها.