چکیده:
بحران لیبی در سال 2011 به دلیل واکنش سریع و قاطع شورای امنیت در قالب دکترین مسئولیت حمایت و مداخله نظامی ناتو در این کشور، پرسش های بسیاری را در رابطه با نوع و نحوه واکنش جامعه جهانی در قبال بحران های جاری بشری بین المللی، به ویژه در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا مطرح کرده است. تقابل اهداف و منافع قدرت های بزرگ در هر یک از این بحران ها و تلاش آنها در جهت تامین امنیت و منافع ملی، افزایش حداکثری قدرت نسبی و از همه مهم تر بازدارندگی نقش و نفوذ رقبای دیرینه خود در کشور یا کشورهای هدف، موجب رویکردهای گزینشی در قبال بحران های بشری ازجمله بحران های لیبی و یمن شده است. در این نوشتار سعی می شود تا ضمن بررسی دکترین مسئولیت حمایت، رویکرد قدرت های بزرگ، به ویژه اعضای دائم شورای امنیت در قبال بحران های لیبی و یمن تبیین و ارزیابی شود.
خلاصه ماشینی:
دکترین مسئولیت حمایت : تبیین رویکرد قدرت های بزرگ در قبال بحران های لیبی و یمن زهرا دولت خواه نوذر شفیعی چکیده بحران لیبی در سال ٢٠١١ به دلیـل واکـنش سـریع و قـاطع شـورای امنیـت در قالـب دکتـرین مسئولیت حمایت و مداخله نظامی ناتو در این کشور، پرسش های بسـیاری را در رابطـه بـا نـوع و نحوه واکنش جامعه جهانی در قبال بحـران هـای جـاری بشـری بـین المللـی، بـه ویـژه در منطقـه خاورمیانه و شمال آفریقا مطرح کرده است .
درنتیجه افـزایش اخـتلاف نظـر کشـورها درخصـوص شـرایط مداخله در موارد نقض گسترده حقوق بشر، سرانجام با پیگیری های سازمان ملل متحد و ابتکـار عمل دولت کانادا در ایجاد «کمیسیون بین المللی مداخلـه و حاکمیـت دولـت هـا» در سـپتامبر ٢٠٠١، زمینه های تغییر حق مداخله بشردوستانه بـه مفهـوم مسـئولیت حمایـت فـراهم شـد و تصویب آن در اجلاس سران ٢٠٠٥، این مفهوم را- که با هدف ایجاد مبنـای قـانونی و اخلاقـی برای مداخلات بشردوستانه شکل گرفته بود- به هنجار مهم و پذیرفته شده بین المللی به منظـور حمایت گسترده از حقوق اساسی بشر تبدیل کرد.
با توجه به اینکه مرشایمر نظریه خود را در چارچوب دوره پس از جنگ سرد ارائه کـرده و شکل گیری دکترین مسئولیت حمایت نیز حاصل تحولات جهانی همـین دوران اسـت ، بنـابراین میتوان گفت واقع گرایی تهاجمی بهتر میتواند تغییر ساختار نظـام بـین الملـل متعاقـب پایـان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، تقویت نقـش شـورای امنیـت و تفسـیر موسـع از منشور ملل متحد و نامحدودشدن حوزه اختیارات این شـورا در راسـتای حفـظ صـلح و امنیـت بین المللی، به ویژه پس از حادثه ١١ سپتامبر ٢٠٠١ و افزایش نقش قدرت هـای بـزرگ ، بـه ویـژه آمریکا را در بحران ها و مناقشات بین المللی را تبیین کند.
(
, 
, 
)
