چکیده:
در این مقاله مفهوم، قلمرو، مبانی و مصادیق وضعیت مراعی بهمنزلۀ وضعیت مستقل و در عرض وضعیتهای حقوقی صحت، بطلان و نفوذناپذیری بررسی شده است. نتیجۀ نوشتار حاضر این بود که وضعیت مراعی وضعیت مستقلی تلقی میشود و در مواردی به کار میآید که حق شخص ثالث مورد معامله تعلق گرفته و این حق جنبۀ احتمالی داشته باشد و قراردادی به زیان شخص ثالث منعقد شود و مالکیت بالقوه یا طلب او را نادیده بگیرد. در این صورت، صحت عقد مراعی به تأمین یا سقوط بعدی حق ذینفع ثالث است. وضعیت مراعی بیشتر در قراردادها به کار میرود، اما در ایقاعات نیز قابل اجراست. علاوه بر این، حمایت از مالکیت بالقوۀ ثالث یا طلب وی سبب ایجاد وضعیت مراعی میشود. مطالعۀ مصادیق متعدد وضعیت مراعی نشان میدهد که نباید این نهاد را به چند مصداق مشخص محدود دانست، بلکه تصرفات منافی بیع شرط و خیار شرط، معاملات قبل از حصول معلقعلیه نسبت به موضوع عقد معلق، قراردادهای ورثه در سهم زوجۀ متوفی یا موصیبه قبل از قبول موصیله و معامله به قصد فرار از دین نیز مراعی به اعمال یا سقوط حق ذینفع ثالث است.
خلاصه ماشینی:
برای تبدیل شدن وضعیت مراعی به تئوری اصیل و کارا ضرورت دارد به این پرسش ها پاسخ داده شود که آیا وضعیت مذکور مستقل است یا زیرمجموعة وضعیت عدم نفوذ قرار می گیرد؟ بر چه مبنایی و با چه معیاری می توان بین وضعیت های عقود تفکیک قائل شد؟ آیا وضعیت مراعی به قراردادها اختصاص دارد یا در ایقاعات نیز جاری می شود؟ مبانی و موجبات پیدایش وضعیت مذکور چیست و مصادیق آن کدام اند؟ آیا مصادیق مطرح شده جنبة حصری دارند یا می توان قاعده ای به دست داد که در موارد مشابه با استفاده از آن بتوان به شناسایی وضعیت مراعی رهنمون شد؟ احکام و آثار وضعیت حقوقی مراعی چیست ؟ در نهاد مراعی وضعیت تصرفات حقوقی و مادی چگونه است ؟ به این معنی که در زمانی که عمل حقوقی در حالت مراعی به سر می برد، چه کسی می تواند در مال موضوع آن عمل حقوقی تصرف مادی یا حقوقی انجام دهد؟ پس از کشف واقع ، تصرفات منافی چه وضعی خواهند داشت ؟ آیا از ابتدا باطل یا از حین تأثیر مانع منحل می شوند؟ آیا شخص ثالث می تواند الزام طرف قرارداد به رفع مانع را از دادگاه بخواهد و از این طریق بتواند جلوی بطلان قرارداد را بگیرد؟ پاسخ دادن به تمام این سؤال ها و پرسش های دیگر از این قبیل در یک مقاله نمی گنجد.