توزیع فضایی کیفیت زندگی و شناسایی تعیین‌کننده‌های آن در سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان روانسر، استان کرمانشاه) مقاله

نویسنده: جمینی، داود ؛ صفری علی اکبری، مسعود ؛ صالحی کاخکی، مریم ؛ علی پور، خالد ؛ ذولفقاری، امیرعلی ؛

جغرافیا و برنامه ریزی محیطی تابستان 1396 - شماره 66 ، ب (وزارت علوم/ISC (‎21 صفحه - از 57 تا 77 )

کلیدواژه ها: توسعه روستایی توزیع فضایی مناطق روستایی کیفیت زندگی شهرستان روانسر

چکیده:

پژوهش کمّی حاضر، به لحاظ هدف از نوع پژوهش‌های توسعه‌ای ـ کاربردی و به لحاظ روش، از نوع پژوهش‌های توصیفی ـ تحلیلی است. بررسی وضعیت کیفیت زندگی، توزیع فضایی آن و شناسایی تعیین‌کننده‌های کیفیت زندگی در سکونتگاه‌های روستایی شهرستان روانسر، از اهداف اصلی این پژوهش است. جامعة آماری پژوهش را، همة سرپرستان خانوار 95 روستای دارای بیش از 20 خانوار شهرستان روانسر تشکیل می‌دهد. برای دستیابی به اهداف، 379 پرسشنامه، با روایی و پایایی مطابق با روش‌های علمی در بین 95 روستای هدف توزیع و داده‌های گردآوری‌شده با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و GIS تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد وضعیت کیفیت زندگی در بین روستاهای بررسی‌شده به ‌ترتیب با میانگین و انحراف معیار 14/2 و 840/0، کمتر از حد متوسط است و در وضعیت نامناسبی قرار دارد. براساس نتایج تحلیل واریانس در بین 95 روستای هدف، از نظر کیفیت زندگی تفاوت معناداری وجود دارد. نتایج بررسی شکاف و نابرابری موجود در بین روستاهای بررسی‌شده با بهره‌گیری از تحلیل خوشه‌ای نشان داد حدود 6 درصد روستاها در خوشة اول (با میانگین کیفیت زندگی 48/3)، 15 درصد در خوشة دوم (با میانگین کیفیت زندگی 63/2) و 79 درصد در خوشة سوم (با میانگین کیفیت زندگی 95/1) قرار گرفته‌اند. نمایش فضایی کیفیت زندگی در محدودة مطالعاتی، بیانگر حاکمیت کیفیت زندگی ضعیف بر روستاهای محدودة جغرافیایی شهرستان روانسر است. نتایج شناسایی تعیین‌کننده‌های کیفیت زندگی با بهره‌گیری از رگرسیون چندمتغیره، حاکی است هفت متغیر مستقل پژوهش توانسته‌اند 6/75 درصد از واریانس متغیر وابسته پژوهش را تبیین کنند که به ترتیب اهمیت عبارت‌اند از: پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، مالکیت منابع سرمایه‌ای، بُعد خانوار، دسترسی به خدمات و امکانات، دسترسی به اعتبارات، سیاست‌های حمایتی و عوامل مدیریتی.

خلاصه ماشینی:

"علاوه ‌بر اینها، از یک‌سو، با توجه به نقش انکارنشدنی پژوهش‌های مربوط به کیفیت زندگی در شناسایی مشکلات و مسائل جوامع هدف و کاربرد آنها در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های توسعة روستایی و از سوی دیگر، با عنایت به اینکه از نظر پژوهشگران اتکا بر راهکار‌های توسعة از پایین به بالا[1]، گام مؤثری در راستای توسعة کیفیت زندگی در نواحی روستایی است (Wellbrock et al, 2014: 420)، نویسندگان پژوهش حاضر با مراجعه به سرپرستان خانوار همة 95 روستای دارای بیش از 20 خانوار شهرستان روانسر، در راستای ارتقای سطح کیفیت زندگی قشر پرتلاش روستایی، درصدد پاسخگویی به پرسش‌های زیر هستند: 1- کیفیت زندگی روستاهای شهرستان روانسر چگونه است؟ 2- بین روستاهای شهرستان روانسر از نظر برخورداری از شاخص‌های کیفیت زندگی، شکاف و نابرابری وجود دارد؟ 3- توزیع فضایی کیفیت زندگی در روستاهای شهرستان روانسر چگونه است؟ 4- مهم‌ترین تعیین‌کننده‌های کیفیت زندگی روستاییان شهرستان روانسر کدام‌ است؟ مروری بر مبانی و سوابق پژوهش با وجود اینکه پیشینة پژوهش‌ها دربارة کیفیت زندگی را به دهة 1960 در ایالات متحده برمی‌گردانند (Liao, 2009: 101)، اما برای نخستین‌بار در سال 1920 «پیژو» در کتاب «اقتصاد و رفاه»، واژة «کیفیت زندگی» را به ‌صورت تخصصی به کار برد (مختاری و نظری، 1389: 22). نتایج مربوط به ضرایب تأثیر رگرسیونی متغیرهای مستقل پژوهش بر کیفیت زندگی روستاییان شهرستان روانسر نشان می‌دهد (جدول 10) از بین 10 متغیر واردشده در الگو، اثر 7 متغیر معنا‌دار بوده است؛ به این مفهوم که 7 متغیر بعد خانوار، سیاست‌های حمایتی، عوامل مدیریتی، دسترسی به خدمات و امکانات، پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، دسترسی به اعتبارات و مالکیت منابع سرمایه‌ای، در تبیین واریانس کیفیت زندگی روستاییان محدودة مطالعاتی مؤثر بوده‌اند."

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود