بررسی و تحلیل نقادانه‌ی علل اشتهار کاشانیان به ترسویی در دوره‌ی قاجار مقاله

الگوهای رفتاری- اجتماعی و سبک زندگی مردم ایران که نشان دهنده فرهنگ عمومی آن­ها می­باشد،در تاریخ­نگاریاجتماعی بسیار حائز اهمیت است.یکی از مهم­ترین اینالگوهایفرهنگی،وجودپدیدۀ ترس و رفتارهای ناشی از آن می­باشد. متون تاریخی دوره قاجار یکی از خصوصیات رفتاری مهم مردم کاشان را ترسویی و جبونی آنان دانسته و به همین دلیل، امروزه صفت ترس به اهالی کاشان نسبت داده می­شود و کاشانی­ها به ترسویی شهرت دارند. مسئلۀ اساسی این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه­ای به آن پرداخته می­شود، بررسی تاریخی و ریشه­یابی زمینه­هایاشتهار ترسوییمردم کاشانو بررسی صحت اعتبار این ویژگی و سبک زندگی و رفتار فرهنگیکاشانی­ها در برخورد با ترساست. یافته­­های پژوهش نشان می­دهد اشتهار مردم کاشان به ترس از دوره قاجار شکل گرفته و به این موضوع در منابع پیش از این اشاره نشده است. حتی با وجود اشاره­های منابع دوره قاجار به ویژه سفرنامه­­ها در این خصوص، سیاحانی که پیش از این به ایران سفر کرده اند، به ترس کاشانیان نپرداخته اند و هیچ سابقه تاریخی قابل استناد و ادله محکمی در ارتباط با ترس کاشانی­ها در منابع پیش از قاجار وجود ندارد.

متون تاریخی دورۀ قاجار یکی از خصوصیات رفتاری مهم مردم کاشان را ترسویی و جبونی آنان دانسته است و به‌همین‌دلیل امروزه صفت ترسو به اهالی کاشان نسبت داده می‌‌شود و کاشانی‌‌ها به این صفت شهرت دارند. باتوجه‌‌به دلایل فوق و اهمیت موضوع، در این پژوهش تلاش شده است با روش توصیفی‌‌ ـ ‌‌تحلیلی و با استفاده از یافته‌‌های تاریخی به پرسش‌‌های زیر پاسخ داده شود: ـ زمینه‌‌های اشتهار مردم کاشان به ترس در دورۀ قاجار چیست؟ ـ حقیقت انتساب ویژگی ترس به مردم کاشان چیست؟ ـ چه مدارک و ادلۀ محکم و قابل‌اعتمادی برای ترسوبودن مردم کاشان وجود دارد؟ درمورد ترس مردم کاشان و ریشه‌‌یابی آن تاکنون پژوهش مستقل و مطلوبی صورت نگرفته است و فقط اطلاعات ناقص و پراکنده‌‌ای در مقالات و تحقیقات جدید یافت می‌‌شود. منابع تاریخی محلی کاشان از ذکر این مسئله پرهیز کرده‌‌اند، اما آن‌چه در سفرنامه‌های دورۀ قاجار به‌عنوان مستند ترس کاشانیان مطرح شده‌ موضوع دیگری است که باید بدان توجه کرد. 4. ترس کاشانی‌‌ها در بوتۀ نقد و بررسی باوجود روایت‌‌های فراوان منابع دورۀ قاجار و نیز برشمردن سابقۀ تاریخی درمورد ترس کاشانیان، طبق بررسی‌های صورت‌گرفته و یافته‌‌های این پژوهش صورت‌‌های دیگری از این مسئله نمایان شده است. 3. 4 ثبت‌نشدن ترس کاشانی‌‌ها در منابع پیش از دورة قاجار نکتۀ تأمل‌برانگیزتر آن است که در هیچ‌یک از کتاب‌های جغرافیایی و تاریخی و حتی سفرنامه‌‌های قبل از دورۀ قاجار که به وصف کاشان پرداخته‌اند به جبن و ترسویی مردم این شهر اشاره نشده است. 5. حقیقت انتساب ترس به مردم کاشان آن‌چه به‌عنوان ترس کاشانی‌‌ها در منابع دورۀ قاجار بیان شده است، و طبق همین برآورد نیز امروزه برای آن‌‌‌‌ها صفت ترس به‌کار می‌‌رود، می‌‌تواند دلایل و حقایق دیگری در خود نهفته داشته باشد.